tư duy crypto

Cái bẫy tâm lý trong trò chơi Trading!

Trích trong những bài viết của Alden!

Đây là cảm giác mà Alden tin chắc là bất kỳ trader nào cũng trải qua ít nhiều, có những buổi sáng mở chart lên, và chỉ muốn… đóng nó lại.

Không phải vì thua lỗ, mà vì cái cảm giác giằng co quen thuộc: “Chốt thì sợ giá chạy tiếp, mà không chốt thì sợ quay đầu mất lãi”
”Chốt sớm thì tiếc, giữ lâu thì sợ”

Và lần nào cũng vậy, dù thắng hay thua, mình vẫn luôn cảm thấy… sai.
Bạn có từng như vậy không?

Trader giỏi không phải người không mắc sai lầm.

Mà là người hiểu được: sai lầm lớn nhất đến từ tâm lý “tiếc nuối” và “muốn đúng tuyệt đối”

Chúng ta không thua vì phương pháp.

Chúng ta thua vì muốn thị trường làm theo ý mình.

Muốn vừa giữ lệnh, vừa chắc chắn rằng nó sẽ không quay đầu.

Muốn vừa chốt lệnh, vừa biết chắc rằng đó là đỉnh hoặc đáy.

Nhưng trading không phải là nghệ thuật đoán đỉnh.
Trading là nghệ thuật sống sót qua từng quyết định không hoàn hảo.

Khi bạn thoát ra khỏi tâm lý “phải đúng”, bạn mới bắt đầu trade như một người chuyên nghiệp.
Bạn không cần bắt đỉnh, cũng chẳng cần mua đáy.
Bạn chỉ cần đi cùng thị trường một đoạn. Đúng cấu trúc, đúng quy trình, đúng kỷ luật.

Và kỳ lạ là… chính lúc bạn dừng việc “muốn đúng”, thì tài khoản lại bắt đầu đúng hướng.

Alden chọn một cách rất đơn giản: Mình đặt sẵn kịch bản trước khi vào lệnh!

– Nếu thị trường đi đúng, mình chốt từng phần. Có lên thì vẫn có ăn, mà đi xuống mình cũng không mất hết. Trừ khi sóng thị trường đi rất mạnh, các khung thời gian đều đồng thuận, thì mình sẽ tự tin quản lý lệnh để giữ hết.

– Nếu thị trường sai, mình cắt lỗ đúng điểm.

– Mỗi lệnh, chỉ cần đúng một đoạn.

Thị trường là sếp. Trader là người làm thuê.

Mình chỉ cần hoàn thành KPI của mình.

Làm đủ thì có lãi. Sai thì dừng lại.

Không cần đúng mọi lúc. Chỉ cần không chết.

Trading không phải là chuyện ai thông minh hơn.
Mà là ai đủ tỉnh táo để không tự phá hoại thành quả của chính mình.

Alden Nguyen

Đây là một công thức mà Alden đã từng chia sẻ với ae rồi, nhưng nó là một quy luật cực kỳ quan trọng trong đồ thị trading, và để chơi được trò chơi thì chúng ta phải hiểu luật, nên hôm nay Alden viết bài một cách chi tiết hơn để chia sẻ lại với anh em về công thức 2-2-6 này.

Trong quá trình tích luỹ nhiều năm kinh nghiệm với công việc giao dịch, Alden nhận ra một điều rằng: Thị trường tài chính là nơi cảm xúc bị khuếch đại, dữ kiện bị nhiều loạn, và cơ hội lẫn cạm bẫy thường đan xen lẫn nhau trên đồ thị chạy liên tục mỗi ngày, mỗi giờ, mỗi phút, mỗi giây. Mỗi ngày có hàng chục tín hiệu hiện ra trên màn hình: giá vượt MA, khối lượng tăng bất thường, nến engulfing, news impact, divergence… Câu hỏi là: cái nào đáng vào? Cái nào nên đứng ngoài? Và nếu không có một hệ quy chiếu để lọc, chúng ta rất dễ bị hút vào những tình huống “có vẻ” hấp dẫn nhưng thực ra chỉ là xác suất ảo. Và ngay lập tức chúng ta chuyển từ vị thế của một trader sang vị thế của một con bạc.

Vậy Alden đã định nghĩa quy luật về những con sóng trên thị trường bằng "CÔNG THỨC 2-2-6", nó như một bộ lọc đơn giản nhưng cực kỳ thực tế, giúp bạn phân loại các cơ hội giao dịch thành 3 nhóm cụ thể:

NHÓM 1: 20% cơ hội rõ ràng, xác suất chiến thắng cao - Nên tập trung

NHÓM 2: 20% không có dữ kiện, dễ dàng đánh giá là rủi ro - Dễ dàng bỏ qua, không vào lệnh

NHÓM 3: Nhóm nguy hiểm nhất, cơ hội 50/50 - Alden vẫn gọi đây là những con sóng bài bạc, nó chính là cạm bẫy nguy hiểm nhất trên đồ thị

NHÓM 1: 20% CON SÓNG RÕ RÀNG: CHỈ CẦN TRADE TỐT PHẦN NÀY, BẠN ĐÃ ĐỦ GIÀU

Không cần nhiều. Thật sự. Bạn không cần 10 lệnh mỗi ngày, không cần cơ hội liên tục. Bạn chỉ cần nhận ra "20% những con sóng thật sự rõ ràng". Đó là nơi mà cấu trúc thị trường, động lượng, khối lượng, xu hướng và hành vi giá hội tụ thành điểm xác suất cao.

Ví dụ:

- Một xu hướng tăng mạnh, điều chỉnh về vùng hỗ trợ cũ + volume giảm khi điều chỉnh + RSI hồi về 40 – 50.
- Một vùng giá tích lũy 3 tuần phá vỡ bằng nến thân dài, volume đột biến, sau một đợt giá đi ngang.
- Tin tức kinh tế thuận chiều với hành động giá và không bị bẫy quá sớm.

Những setup này không xuất hiện nhiều, nhưng mỗi tháng chỉ cần 5-7 lệnh kiểu này, bạn đã hơn 90% người giao dịch theo tin tức, cảm tính.

Điều quan trọng nhất:

- Khi gặp sóng rõ, phải dám vào mạnh, vào đủ vol theo kỷ luật.
- Phải có checklist định lượng xác nhận nó thật sự là sóng rõ, chứ không phải “cảm thấy rõ”.

Giải pháp thực hành:

- Lập riêng “Nhật ký Giao Dịch” – chỉ ghi những lệnh Rõ Nhất.
- Thống kê thường xuyên những lệnh giao dịch.
- Bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy: phần lớn lợi nhuận đến từ số ít lệnh, còn phần lớn lệnh khác chỉ khiến tài khoản đi ngang.

NHÓM 2: 20% SÓNG KHÔNG CÓ DỮ KIỆN: DỄ NHẬN, DỄ BỎ, NHÌN RÕ LÀ RỦI RO

Nhưng đừng xem nhẹ nó… Có những tín hiệu hiện lên mà bạn biết chắc là không đáng tin, nhưng não vẫn thì thầm: “Thử một ít, biết đâu…”

Đây là những cơ hội thiếu cấu trúc, xu hướng ngược chiều, vắng volume xác nhận, hoặc không có sóng điều chỉnh rõ ràng.

Đây là những con sóng mà cảm xúc không có cơ hội cần phải đắn đo xem xét. Không thể nào đi short trong một xu hướng tăng mạnh được, điều đó thật ngu ngốc. Vậy nên thật ra, những rủi ro mà nhìn thấy được rõ ràng thì nó không còn là rủi ro nữa.

Những lệnh thế này là dễ tránh nhất, nếu bạn trung thực với chính mình.

NHÓM 3: 60% CON SÓNG 50/50 - ĐÂY MỚI LÀ RỦI RO LỚN NHẤT TRONG TRÒ CHƠI

Phần nguy hiểm nhất không nằm ở chỗ bạn sai, mà nằm ở chỗ bạn "không chắc mình đúng hay sai". Đa số các con sóng trên thị trường rơi vào vùng xám: "nó có tín hiệu, nhưng không đủ yếu tố để gọi là xác suất cao".

Lệnh không xấu, nhưng cũng không đủ đẹp. Bạn thấy có setup, nhưng volume hơi thiếu. Bạn thấy tín hiệu, nhưng có tin sắp ra. Bạn thấy giống mô hình cũ, nhưng chưa khớp đủ điều kiện.

Đây là nơi mọi thứ “gần như đúng”: volume cũng tăng, mô hình cũng có vẻ ổn, tin tức có vẻ khớp, nhưng… thiếu một lớp xác nhận nào đó. Và vì thiếu nên bạn không vào mạnh, nhưng cũng không muốn bỏ. Kết quả? Vào nhẹ nhẹ, gồng nhẹ nhẹ, lỗ nhẹ nhẹ, rồi cạn máu nhẹ nhẹ. Thậm chí là tự bào chữa cho những mong muốn của mình để cố chấp mua bán theo một hướng nào đó, rồi dính SL rồi cay cú, dẫn đến overtrade.

Lệnh kiểu này nguy hiểm ở chỗ: bạn có thể vẽ đủ thứ để hợp thức hóa quyết định.

Vấn đề của sóng 50/50 không phải là thua lớn, mà là bào mòn dần tài khoản. Nó không làm bạn cháy tài khoản ngay, mà làm bạn kiệt tâm lý, kiệt thời gian, kiệt kiên nhẫn.

Giải pháp thực hành:

- Mỗi khi nhận diện tín hiệu “gần đúng”, đặt câu hỏi: “Nếu đúng 60%, mình có dám vào full risk?” Nếu không, tức là bạn chưa tin, thì tốt hơn là đứng ngoài hoặc đợi thêm tín hiệu xác nhận.
- Cài bộ lọc: nếu một setup không vượt qua được ít nhất 4/5 tiêu chí trong checklist, tự loại.
- Nhật ký riêng cho “Vùng Xám Entry”. Sau 3 tháng, bạn sẽ thấy phần này chiếm 60–70% số lệnh… và gần như không đóng góp gì đáng kể cho tài khoản.

CÁI BẪY "NIỀM TIN" CỦA NÃO BỘ

Có một cơ chế rất quen, rất tinh vi mà hầu hết trader, đặc biệt là người mới thường mắc phải: "não bộ luôn tìm cách bảo vệ niềm tin của bạn, kể cả khi niềm tin đó đang kéo bạn vào thua lỗ".

Mình từng nghĩ một lệnh sẽ đi đúng hướng, chỉ vì mọi chỉ báo “trông có vẻ hợp lý”. Nhưng nhìn lại, mình phát hiện ra: mình đã "chọn lọc thông tin một cách có chủ ý", dù vô thức. Não mình chỉ muốn thấy những gì nó muốn tin. Giá phá vỡ vùng cản? Tốt. Khối lượng hơi thấp? Bỏ qua. Chỉ báo chưa thật sự ủng hộ? Không sao. Quan điểm đã hình thành trước rồi, mọi dữ kiện sau đó chỉ còn là “phụ kiện” để chứng minh mình đúng.

Đó là biểu hiện kinh điển của "confirmation bias", hay còn gọi là hiệu ứng “thiên kiến xác nhận”: một dạng méo mó nhận thức khiến bạn chỉ để ý đến thông tin ủng hộ điều mình tin, và vô tình gạt đi những tín hiệu cảnh báo. Nguy hiểm ở chỗ: nó không đến từ sự ngu dốt, mà đến từ sự "muốn đúng".

Khi bạn kỳ vọng thị trường sẽ tăng, bạn nhìn thấy mọi dấu hiệu tăng. Khi bạn vừa thắng một lệnh mua, bạn sẽ dễ thấy cơ hội mua tiếp. Não bạn thích được chứng minh là đúng, hơn là được cảnh báo là đang sai. Và càng cố bảo vệ niềm tin ban đầu, bạn càng dễ dính những lệnh thua kế tiếp, không phải vì thị trường khó, mà vì bạn "không còn trung thực với dữ kiện nữa".

Thị trường không quan tâm bạn nghĩ gì, cũng không chống lại bạn. Nhưng cái tôi thì có. Cái tôi thích sự liền mạch, thích được đúng, thích được khen (dù chỉ là trong đầu). Và thế là bạn vô thức chỉnh góc nhìn cho khớp với kỳ vọng, rồi tự hỏi tại sao lệnh đẹp lại hóa ra sai.

Giải pháp không nằm ở việc trở nên “vô cảm”, mà là "trở nên khách quan có chủ ý". Trước khi vào lệnh, hãy viết ra điều gì sẽ khiến bạn hủy lệnh. Nếu không có điều kiện hủy, tức là bạn đang tìm lý do để vào, không phải tìm lý do để đúng.

Cuối cùng, bạn không giao dịch với thị trường, bạn giao dịch với chính phiên bản cảm tính của mình mỗi ngày. Và nếu bạn không nhận ra mình đang đeo kính lọc kỳ vọng, bạn sẽ nhìn thị trường bằng màu của chính cái tôi, chứ không phải bằng màu của sự thật.

Và vì cơ chế như vậy, nên trong 60% thời gian thị trường là những con sóng cờ bạc 50/50, nơi mà 50% dữ kiện ủng hộ bên tăng, 50% dữ kiện ủng hộ bên giảm. Nó sẽ có đủ đất diễn cho mong muốn của bạn, dù là bạn tin vào bên tăng hay tin vào bên giảm, bạn cũng sẽ có dữ kiện ủng hộ cho niềm tin đó. Và chức năng của não bộ là nó sẽ lờ đi 50% dữ kiện theo chiều ngược lại bằng cơ chế “Thiên kiến xác nhận”. Và lúc đó, tỉ lệ chiến thắng của bạn không khác gì một con bạc đang đặt cược, dù bạn có kiến thức đi chăng nữa.

TỔNG KẾT CÔNG THỨC 2-2-6 ALDEN

Trong thị trường, 20% là sóng nên tập trung, 20% là sóng nến tránh, còn 60% là sóng cạm bẫy. Nghe thì đơn giản. Nhưng để sống với nó, bạn phải học được ba điều khó nhất trong nghề này:

1. Biết khi nào nên tập trung toàn lực.
2. Biết khi nào phải tuyệt đối đứng ngoài.
3. Biết dừng lại ngay cả khi bạn “gần như tin rằng” mình đúng.

Bắt đầu dán ba mảnh giấy cạnh màn hình:

- Màu Xanh - “20% Cơ hội rõ”
- Màu Đỏ - “20% Nhiễu loạn - né”
- Màu Xám - “60% Vùng ảo tưởng, đứng ngoài cũng là quyết định”

Trước mỗi lệnh, tự hỏi: “Lệnh này thuộc vùng nào?”

Nếu trả lời không dứt khoát được, mặc định là vùng Xám, hủy.

Công thức 2-2-6 là hệ miễn dịch, không phải kim chỉ nam để thắng nhanh. Bạn không cần nhiều lệnh. Bạn cần tập trung vào ít lệnh đúng, và càng ít lệnh mơ hồ càng tốt. Và sau thời gian sống với công thức này, bạn sẽ nhận ra lợi nhuận đến từ đúng 20% số lệnh, phần còn lại gần như hoà vốn hoặc âm nhẹ. Và việc quyết định giữ kỷ luật để đứng ngoài trong 80% thời gian không rõ ràng và rủi ro, là yếu tố giúp chúng ta tồn tại trong thị trường.

Alden Nguyen

BÀI HƠI DÀI NHƯNG TRADER CẦN PHẢI ĐỌC ĐI ĐỌC LẠI!

Bạn hãy share về trang cá nhân ở chế độ riêng tư, thi thoảng ôn lại để tự nhắc nhở mình hạn chế những lỗi sai nhé!

Trích trong những bài viết của ALden!

Đây là những lỗi sai mà hầu như 99% trader đều đã từng mắc phải, vì nó thiên về bản năng con người. Có những bài học mà bạn chỉ học được sai khi mất tiền cho thị trường. Không phải bạn chưa từng đọc hay biết về nó, không phải là chưa từng có ai nhắc bạn, mà vì bạn vẫn cứ liên tục lặp lại nó với hy vọng “lần này sẽ khác”.

Tôi cũng đã từng như thế, và tôi biết có thể bạn cũng đang ở trong giai đoạn đó. Và Alden chia sẻ với bạn 8 lỗi sai này và giải pháp cho từng sai lầm đó, mà kể cả những người có khả năng phân tích rồi nhưng vẫn có thể lặp lại chúng.

1. GIỮ LỆNH THẮNG QUÁ LÂU DẪN ĐẾN MẤT LÃI

Đây là tình huống trader có lệnh đang lãi nhưng vì lòng tham, họ tiếp tục giữ lệnh quá lâu với hy vọng kiếm thêm lợi nhuận. Kết quả là thị trường đảo chiều và khoản lãi bay hơi hoặc thậm chí là biến thành lệnh lỗ.

Lỗi này xuất phát từ tham lam và tự tin thái quá. Trader không có kế hoạch chốt lời rõ ràng, không xác định trước TP khả thi trước khi vào lệnh, hoặc đến điểm TP rồi nhưng phớt lờ nó vì lòng tham có rồi muốn có nhiều hơn. Họ bị cảm xúc chi phối thay vì biết đủ và tuân thủ kỷ luật.

Có một câu nói nổi tiếng trong giới tài chính: “Bulls make money, bears make money, but pigs get slaughtered”. Đại ý là những người không biết đủ, quá tham lam thường sẽ thua lỗ nặng.

CÁCH KHẮC PHỤC:

- Đặt mục tiêu chốt lời cục thể: Xác định mức lợi nhuận mục tiêu hoặc dùng trailing stop. Khi giá đạt mục tiêu, hãy chốt lời theo kế hoạch thay vì kỳ vọng viển vông.

- Trước khi vào lệnh hãy xác định hình thái thị trường đang trong giai đoạn xu hướng mạnh hay yếu để xác định tư duy cho phù hợp: giá chỉ chạy mạnh được khi thị trường đồng pha và có xu hướng mạnh, còn 80% thời gian còn lại là những con sóng vừa và nhỏ, chúng ta không được phép kỳ vọng giá quá lớn.

- Tuân thủ kỷ luật thoát lệnh: Xây dựng kế hoạch thoát lệnh trước khi vào lệnh và nghiêm túc thực hiện. Đừng để cảm xúc tham lam làm bạn thay đổi quyết định.

- Biết đủ: cái này thì vẫn là một lời khuyên, nhưng phải trải qua quá trình trải nghiệm thì ae mới đúc rút ra được cho bản thân mình. Thị trường luôn biến động khó lường. Hài lòng với kế hoạch và lợi nhuận đã đặt ra sẽ giúp bảo toàn thành quả. Đặt quy tắc “không để lãi biến thành lỗ” và tuân thủ nguyên tắc đó.

2. VÀO LỆNH SỚM KHI TÍN HIỆU YẾU, XÁC SUẤT THẤP, TỈ LỆ R:R THẤP

Nhiều trader thiếu kiên nhẫn, vội vàng vào lệnh khi tín hiệu chưa thực sự rõ ràng hoặc thiết lập chưa đủ tốt. Họ có thể mở lệnh chỉ vì sợ bỏ lỡ cơ hội, dù xác suất thắng thấp và tỷ lệ Risk:Reward không có lợi. Đây là kiểu giao dịch xuất phát từ tâm lý FOMO (Fear of Missing Out), nỗi sợ bỏ lỡ cơ hội khiến trader đuổi theo lệnh ngay cả khi điều kiện chưa chín muồi. Kết cục thường là thua lỗ do vào lệnh ở điểm không thuận lợi hoặc thị trường nhanh chóng đi ngược dự đoán. Có thể họ kiếm được tiền ở những tình huống tốt, nhưng lại bị bào mòn ở những tình huống đáng ra phải ngồi im, thì họ lại hành động.

Lỗi này đến từ sự nôn nóng và tâm lý sợ bỏ lỡ. Trader cảm thấy “đứng ngoài” khó chịu, luôn muốn có lệnh nên bất chấp vào lệnh khi chưa đủ tín hiệu. Ngoài ra, có thể do tự tin thái quá hoặc ảo tưởng kiểm soát, nghĩ rằng mình đọc vị được thị trường sớm. Đây cũng là một dạng overtrading, giao dịch quá mức do không muốn chờ đợi.

CÁCH KHẮC PHỤC:

- Thay đổi tư duy: đa phần trader bước vào thị trường với một góc nhìn màu hồng rằng đây là nơi đầy rẫy cơ hội và lợi nhuận, những con sóng sẽ nhanh chóng giúp mình trở nên giàu có. Đó là một tư duy hoàn toàn sai lầm. Trên bất kỳ đồ thị nào, những con sóng rủi ro, tín hiệu không rõ ràng luôn luôn nhiều hơn rất nhiều so với những con sóng lợi nhuận. Vậy nếu những con sóng rủi ro, có tỉ lệ thắng là 50/50 thì khác gì chúng ta đang bước vào một chiếu cờ bạc mà ta không biết. Vậy thì phải thay đổi tư duy, đó là thị trường là một nơi đầy rẫy rủi ro. Mình cần tránh được rủi ro trước khi nghĩ đến việc kiếm được lợi nhuận. Khi bạn có tư duy như vậy, bạn sẽ cẩn trọng hơn trước những quyết định may rủi.

- Kiên nhẫn chờ tín hiệu xác nhận: Xác định bộ tiêu chí vào lệnh rõ ràng (ví dụ: đủ các chỉ báo, mô hình giá hoàn thiện…) rồi chỉ vào lệnh khi mọi tiêu chí thỏa mãn. Nhắc nhở bản thân rằng “không giao dịch cũng là một trạng thái”, tốt hơn là vào lệnh bừa bãi.

- Chú trọng tỷ lệ R:R và xác suất: Đừng vì nôn nóng mà chấp nhận những kèo có xác suất thắng thấp hoặc tỷ lệ lời:lỗ bất lợi. Hãy nhớ rằng vài giao dịch chất lượng cao tốt hơn nhiều so với nhiều giao dịch chất lượng kém.

- Kiểm soát FOMO: Mỗi khi cảm thấy thôi thúc phải vào lệnh cho “kịp sóng”, hãy dừng lại và đánh giá xem đó có thật sự là tín hiệu tốt không hay chỉ là cảm xúc. Luôn nhớ thị trường còn vô vàn cơ hội. Bỏ lỡ một cơ hội không phải là thảm họa nếu nó không đủ điều kiện, sẽ luôn có cơ hội khác.

3. GIAO DỊCH FOMO, GỠ GẠC, ĐUỔI GIÁ

Đây là những lỗi do cảm xúc mạnh chi phối. Fomo đuổi theo giá vì sợ bỏ lỡ cơ hội, vì nuối tiếc, thường là mua đuổi khi giá đã tăng cao hoặc fomo bán khi giá đã giảm mạnh. Còn giao dịch gỡ gạc là sau khi thua lỗ nhỏ, trader ngay lập tức cố gắng vào lệnh khác với kỳ vọng gỡ lại số tiền vừa mất. Cả hai hành vi này thường phi lý và nóng vội. FOMO khiến nhà giao dịch đuổi lệnh khi giá đã chạy xa, còn “gỡ gạc” là việc cố gỡ lỗ nhanh bằng cách vào lệnh bừa bãi với rủi ro cao, và thường dẫn đến thua lỗ còn nặng hơn.

Lý do của những tâm lý này. Fomo xuất phát từ tâm lý bầy đàn và tham lam. Thấy người khác kiếm lời hoặc giá chạy mạnh, trader sợ mình bỏ lỡ nên nhảy vào muộn. Đây là dạng hành vi bầy đàn, con người có xu hướng bị cuốn theo đám đông, đặc biệt khi đám đông đang hưng phấn. FOMO thường khiến trader mua đỉnh bán đáy một cách thiếu tỉnh táo.

Còn hành vi “gỡ gạc, trả thù thị trường” xuất phát từ đau đớn tâm lý sau thua lỗ và cái tôi. Nhiều người không chấp nhận được mình vừa sai hoặc mất tiền, nên nóng giận muốn “trả thù” thị trường ngay. Họ cũng có thể rơi vào ngụy biện con bạc, nghĩ rằng sau một chuỗi thua thì “đến lượt phải thắng”, nên đặt cược lớn với niềm tin sai lầm rằng mình được đảm bảo sẽ thắng ở lệnh tiếp theo. Thực tế, đây chỉ là ảo tưởng và thường khiến thua lỗ chồng chất.

CÁCH KHẮC PHỤC:

- Nhận diện cảm xúc FOMO và tức giận: Bước đầu tiên là ý thức được mình đang bị FOMO thúc đẩy hay đang nóng giận sau thua lỗ. Nếu bạn cảm thấy bồn chồn vì sợ bỏ lỡ, hoặc sôi sục muốn gỡ ngay số tiền vừa mất, hãy tạm ngừng giao dịch. Đừng ra quyết định khi tâm lý không bình tĩnh.

- Đặt quy tắc “time-out” sau thua lỗ: ví dụ sau mỗi lần thua lỗ lớn hoặc chuỗi 2-3 lệnh thua liên tiếp, nghỉ giải lao vài giờ hoặc ngừng giao dịch hết ngày. Thời gian sẽ giúp bạn lấy lại bình tĩnh và phân tích khách quan hơn, tránh các quyết định bốc đồng.

- Lập kế hoạch cho tình huống FOMO: Chuẩn bị sẵn phương án nếu lỡ bỏ lỡ một cơ hội (ví dụ: chờ giá hồi để vào sau, hoặc đơn giản là bỏ qua). Tự nhắc rằng thị trường luôn có cơ hội mới, không nhất thiết phải tham gia mọi biến động.

- Giữ kỷ luật về quản lý rủi ro: Không bao giờ được vì muốn gỡ lỗ mà tăng khối lượng giao dịch vượt quá quy tắc quản lý vốn. Hãy nhớ rằng bảo toàn vốn quan trọng hơn là gỡ nhanh. Tập trung vào quy trình giao dịch đúng hơn là số tiền thua lỗ vừa qua, tiền sẽ tự đến nếu bạn giao dịch kỷ luật và hiệu quả.

4. DO DỰ KHÔNG DÁM VÀO LỆNH

Trái ngược với FOMO, một số trader lại do dự quá mức và không dám vào lệnh ngay cả khi thấy cơ hội rõ ràng. Họ phân tích nhiều nhưng đến lúc vào lệnh thì chần chừ, sợ sai, cuối cùng bỏ lỡ thời cơ hoặc vào quá trễ. Hiện tượng này còn gọi là “analysis paralysis” tê liệt vì phân tích. Nỗi sợ thua lỗ hoặc sợ mắc lỗi khiến trader không dám thực hiện kế hoạch, dẫn đến bỏ lỡ các kèo tốt.

Lỗi này xuất phát từ nỗi sợ rủi ro và thiếu tự tin. Theo lý thuyết triển vọng của Kahneman, con người sợ thua lỗ hơn là ham lợi nhuận. Nỗi sợ mất tiền khiến trader tránh ra quyết định để khỏi phải đối mặt với khả năng thua. Ngoài ra, sau vài lần thua lỗ, tâm lý sẽ càng e dè, hình thành thiên kiến né tránh, cứ nhớ mãi các lần thua trước và nghĩ lần này cũng sẽ thua. Trader cũng có thể mắc phải chủ nghĩa hoàn hảo, muốn chờ một tín hiệu “chắc thắng 100%” nên không bao giờ thấy đủ an tâm để vào lệnh.

CÁCH KHẮC PHỤC:

- Tư duy đúng: tránh né những rủi ro ở tình huống xác suất thấp, nhưng khi một tình huống có đủ các yếu tố vào lệnh, chúng ta phải chấp nhận rủi ro của nó. Tư duy rủi ro đó giống như chi phí để kinh doanh và kiếm lời vậy. Những lệnh SL đúng lúc chính là chi phí để ta tìm ra những lệnh lãi.

- Chấp nhận rủi ro ở mức nhỏ: Nếu sợ thua, hãy giảm khối lượng giao dịch xuống mức mà bạn chấp nhận được rủi ro. Khi rủi ro nhỏ, tâm lý sẽ bớt căng thẳng, bạn sẽ dễ vào lệnh hơn. Dần dần, tăng kích thước lệnh khi đã tự tin.

- Nghĩ theo xác suất, không tuyệt đối: Không có trade nào đảm bảo thắng 100%. Hãy tập suy nghĩ theo xác suất, nếu hệ thống của bạn có xác suất thắng 60%, bạn phải vào đủ số lệnh để luật số lớn phát huy tác dụng. Một lệnh thua không có nghĩa là bạn sai hoàn toàn, nó chỉ nằm trong xác suất 40% thua đó.

- Đặt deadline cho phân tích: Tránh phân tích lan man bằng cách đặt ra một khoảng thời gian hoặc số tiêu chí cố định để ra quyết định. Ví dụ: “Nếu 3 tiêu chí X, Y, Z thỏa mãn thì vào lệnh, không do dự”. Tuân thủ nguyên tắc đó để tránh tê liệt phân tích.

- Rèn luyện và xây dựng tự tin: Giao dịch trên tài khoản demo hoặc nhỏ để luyện phản xạ vào lệnh dứt khoát. Ghi lại nhật ký giao dịch và các lần bạn bỏ lỡ cơ hội do do dự. Điều này giúp bạn nhận ra cái giá của sự chần chừ. Dần dần, bạn sẽ tự tin hơn vào hệ thống và khả năng của mình.

5. LƯỜI BIẾNG, KHÔNG PHÂN TÍCH CỤ THỂ TRƯỚC KHI VÀO LỆNH:

Một số trader vào lệnh mà không có phân tích hay kế hoạch cụ thể. Họ có thể vào lệnh theo cảm tính, tin đồn hoặc dựa trên phân tích sơ sài. Đây là dấu hiệu của sự lười biếng hoặc thiếu kỷ luật trong khâu chuẩn bị. Giao dịch mà không phân tích kỹ chẳng khác nào đánh bạc, đặt cược hy vọng may mắn thay vì có chiến lược rõ ràng.

Lỗi này xuất phát từ sự chủ quan hoặc lười nhác. Một số trader (đặc biệt là khi mới thắng vài lệnh) trở nên tự mãn, nghĩ rằng mình “biết đủ rồi” nên bỏ qua bước lập kế hoạch. Cũng có trường hợp đơn giản là lười, không muốn tốn thời gian nghiên cứu thị trường. Não bộ con người thường có xu hướng “nhảy cóc” qua những bước phức tạp để tiết kiệm năng lượng, đây là một thiên kiến nhận thức khiến trader bỏ qua phân tích cần thiết.

CÁCH KHẮC PHỤC:

- Tư duy đúng: Trading cũng là một công việc vất vả, cần phải chăm chỉ học và làm thì mới tạo ra lợi nhuận. Không có chuyện “việc nhẹ lương cao” trong bất kể ngành nghề nào.

- Xây dựng kế hoạch giao dịch chi tiết: Trước khi vào lệnh, hãy xác định rõ điểm vào, điểm ra, mức cắt lỗ, chốt lời, và lý do vào lệnh theo phân tích. Viết ra hoặc dùng checklist để đảm bảo bạn đã phân tích đầy đủ.

- Nhìn lại những lần thua lỗ do thiếu phân tích để rút kinh nghiệm rằng kỷ luật và phân tích là chìa khóa, không có đường tắt.

- Tăng cường học hỏi và ghi chép: Duy trì thói quen đọc phân tích thị trường, học hỏi và viết nhật ký giao dịch. Việc này tạo động lực để bạn phân tích mỗi lệnh một cách nghiêm túc, đồng thời giúp đánh giá lại xem quyết định nào thiếu chuẩn bị để sửa chữa. Alden luôn viết phân tích hàng ngày và đánh giá phân tích đó vào cuối ngày.

6. CHỐT NON, THOÁT LỆNH QUÁ SỚM:

Đây là lỗi ngược lại với lỗi số 1. Thay vì giữ lệnh lãi quá lâu, trader lại chốt lời quá sớm ngay khi vừa thấy một chút lợi nhuận. Ví dụ giá chạy một chút đã vội đóng lệnh, mặc dù kế hoạch ban đầu kỳ vọng lợi nhuận lớn hơn. Hậu quả là lợi nhuận bị cắt ngắn, không bù đắp nổi cho những lần thua lỗ khác, làm giảm hiệu suất tổng thể. Nhiều nhà giao dịch mới vào nghề thường mắc lỗi “chốt non” do tâm lý sợ thị trường quay đầu sẽ mất khoản lãi nhỏ đang có.

Lỗi này chủ yếu do nỗi sợ mất lợi nhuận, một biểu hiện của việc né tránh thua lỗ, hoặc do trader đó mắc lỗi sai số 1 quá nhiều dẫn đến việc sợ gồng lãi. Con người thường đau đớn với mất mát hơn là hạnh phúc với lợi ích cùng mức. Do đó, khi lệnh đang có lãi, nhiều người sợ rằng nếu không chốt ngay, thị trường đảo chiều sẽ biến lãi thành lỗ. Nỗi sợ đó khiến họ bằng lòng chốt sớm hơn là mạo hiểm chờ đạt mục tiêu lớn hơn. Ngoài ra trong tài chính, nhà đầu tư thường có xu hướng bán quá nhanh những tài sản đang lãi và giữ quá lâu những tài sản đang lỗ. Điều này nghĩa là việc chốt lời non là một khuynh hướng phổ biến về tâm lý. Thêm nữa, thiếu niềm tin vào kế hoạch và thiếu kiên nhẫn cũng góp phần làm trader không dám giữ lệnh đủ lâu để đạt mục tiêu.

CÁCH KHẮC PHỤC:

- Xác định đúng hình thái thị trường: nếu thị trường đang trong xu hướng mạnh, chúng ta được phép kỳ vọng nhiều hơn.

- Sử dụng cách rời lệnh SL theo sóng để bảo toàn lợi nhuận hoặc chốt lời từng phần: dời stop-loss theo giá giúp bảo vệ lãi mà vẫn cho phép lợi nhuận chạy. Hoặc bạn có thể chốt một phần vị thế khi đạt mức lợi nhuận nhất định, phần còn lại giữ theo xu hướng. Cách này đảm bảo bạn không mất hết lợi nhuận nếu thị trường quay đầu, đồng thời vẫn cho cơ hội đạt lợi nhuận cao hơn.

- Rèn tính kiên nhẫn và nhìn vào bức tranh lớn: Nhắc nhở bản thân về bức tranh dài hạn thay vì dao động ngắn hạn. Nếu phân tích của bạn cho thấy tiềm năng lợi nhuận lớn hơn, hãy kiên trì. Đánh giá lại các lần chốt non xem nếu giữ theo kế hoạch thì có lợi hơn không, bài học này sẽ giúp bạn tin tưởng vào kế hoạch và kiềm chế nhu cầu chốt sớm.

- Trader cần sự rèn luyện tinh thần của bạn, vừa phải tình táo để chốt đúng lúc ở những giai đoạn sóng yếu, có tín hiệu quay đầu. Vừa phải đánh giá tốt, để biết lúc nào mình cần gồng lãi.

7. XU HƯỚNG RÕ NHƯNG KHÔNG GIỮ ĐƯỢC LỆNH TRONG SÓNG ĐIỀU CHỈNH

Lỗi này cũng thuộc dạng thoát lệnh quá sớm, nhưng cụ thể là trong bối cảnh thị trường có xu hướng rõ ràng, trader đã vào đúng xu hướng nhưng không chịu được một đợt sóng hồi điều chỉnh nên vội vàng đóng lệnh. Ví dụ: bạn bán khống và giá đang giảm theo xu hướng, nhưng khi giá có nhịp hồi tăng nhẹ (sóng hồi) thì bạn sợ mất phần lãi nên đóng lệnh, để rồi sau đó giá lại giảm tiếp tục theo xu hướng ban đầu mà bạn không còn tham gia. Kết quả: mất cơ hội phần lớn của xu hướng, chỉ vì không giữ được lệnh qua một đợt điều chỉnh nhỏ.

Nguyên nhân chủ yếu là sợ hãi, cụ thể vẫn là dạng sợ mất thành quả hiện có, tương tự lỗi số 6. Trader thiếu kiên nhẫn và không tin tưởng vào phân tích ban đầu của mình. Mỗi khi thị trường đi ngược vài giá, họ hoảng sợ cho rằng xu hướng đã đảo chiều và bỏ chạy sớm. Thực chất, thị trường luôn có những nhịp điều chỉnh tự nhiên. Việc không chấp nhận được sóng hồi cho thấy trader quá tập trung vào biến động ngắn hạn thay vì bức tranh lớn. Ngoài ra, có thể do thiếu kiến thức về cấu trúc thị trường (ví dụ: không nhận ra đó chỉ là sóng hồi chứ chưa phá vỡ xu hướng). Tâm lý “sợ hãi một cách thái quá” khiến họ đánh đồng mọi nhịp hồi là đảo chiều.

CÁCH KHẮC PHỤC:

- Hiểu về cấu trúc xu hướng: Trang bị kiến thức rằng trong một xu hướng tăng/giảm, giá luôn có những nhịp điều chỉnh ngược xu hướng chính. Học cách phân biệt sóng hồi với đảo chiều (dựa vào các cấu trúc giá, mô hình giá). Khi đã nhận diện được sóng hồi, bạn sẽ bình tĩnh giữ lệnh hơn thay vì hoảng sợ.

- Điều chỉnh điểm dừng lỗ hợp lý: Thay vì đóng lệnh ngay khi giá đi ngược một chút, hãy sử dụng điểm dừng lỗ kéo theo (trailing stop) hoặc đặt stop-loss ở mức kỹ thuật quan trọng (ví dụ: sau đáy/đỉnh gần nhất của xu hướng). Như vậy, lệnh chỉ thoát khi xu hướng thực sự đảo chiều, còn các biến động nhỏ sẽ không đá bạn ra khỏi thị trường.

- Chia nhỏ khối lượng giao dịch: Nếu việc nhìn giá hồi làm bạn quá lo lắng, hãy cân nhắc chốt lời một phần để hiện thực hóa một phần lợi nhuận, phần còn lại tiếp tục nắm giữ. Hoặc giao dịch với khối lượng nhỏ hơn để dao động giá không gây áp lực tâm lý lớn. Khi đó, bạn sẽ dễ giữ lệnh qua các nhịp hồi hơn.

8. THAY ĐỔI HỆ THỐNG LIÊN TỤC KHI GẶP THUA LỖ

Nhiều trader liên tục nhảy từ hệ thống giao dịch này sang hệ thống khác mỗi khi gặp vài lệnh thua. Ví dụ: họ vừa thử phương pháp A, gặp 3 lệnh thua liền liền liền lập tức bỏ phương pháp A để chuyển sang phương pháp B. Rồi phương pháp B cũng có chuỗi thua, họ lại đổi sang C... Cứ như vậy, không hệ thống nào được áp dụng đủ lâu. Hậu quả là không có sự nhất quán, trader chẳng nắm vững phương pháp nào, và rất có thể lần nào họ đổi hệ thống cũng đúng lúc hệ thống cũ sắp có kèo thắng. Việc liên tục đổi hệ thống sau vài thua lỗ như vậy thường khiến trader không bao giờ thấy được hiệu quả thực sự của bất kỳ chiến lược nào.

Lỗi này do kỳ vọng phi thực tế và thiếu kiên nhẫn. Nhiều người bước vào trading với kỳ vọng hệ thống phải thắng gần như mọi lệnh, nên hễ thua vài lệnh là vội vàng kết luận “hệ thống tệ” và tìm cái mới. Đây là ảnh hưởng của việc họ bị ấn tượng quá mức bởi vài kết quả gần nhất (thua lỗ) mà quên rằng về dài hạn hệ thống có thể vẫn hiệu quả. Ngoài ra, tâm lý đau sợ thua lỗ cũng góp phần: sau chuỗi thua, họ mất niềm tin vào phương pháp, lo sợ thua tiếp nên muốn tìm cái “an toàn hơn”. Một nguyên nhân khác là sự hấp dẫn của cái mới, khi thấy người khác khoe một hệ thống khác “thắng đậm”, họ dễ dao động và nghĩ phương pháp của mình kém cỏi. Tất cả dẫn đến thiếu nhất quán, mà nhất quán lại là yếu tố sống còn trong trading.

KẾT LUẬN:

Tâm lý trading là một phần không tách rời của quá trình giao dịch. Nhận diện và khắc phục 8 lỗi tâm lý phổ biến trên đây đòi hỏi thời gian và sự tự rèn luyện kiên trì. Hãy luôn nhớ rằng kỷ luật và tự kiểm soát cảm xúc quan trọng không kém gì phân tích kỹ thuật hay kiến thức thị trường. Các trader thành công thường không phải người không bao giờ mắc lỗi, mà là người ý thức được điểm yếu tâm lý của mình để sửa chữa.

Nếu bạn nhận ra mình trong một hoặc nhiều lỗi trên, không vấn đề gì cả, tôi cũng từng ở đó. Nhưng vấn đề là bạn có từng hỏi bản thân: “Bạn học được gì sau mỗi sai lầm mắc phải?” và “hạn chế hoặc không lặp lại chúng thêm lần nào nữa?”

GIAO DỊCH VỚI SÓNG ĐIỀU CHỈNH?

Trích trong những bài viết của ALden!

Có một sự thật khó nghe mà hầu hết trader không muốn đối diện: “Họ thua không phải vì họ không có hệ thống, không có chiến lược đúng. Mà họ thua vì dùng chiến lược đúng vào những hoàn cảnh sai”.

Nếu để ý kỹ, bạn sẽ thấy rằng phần lớn trader, dù có hệ thống tốt, có quy tắc rõ ràng, nhưng họ vẫn thường xuyên đặt lệnh trong những tình huống xác suất thấp, được biệt là ở trong những con sóng điều chỉnh, họ cố gắng đánh ngược xu hướng để ăn hết được những con sóng trên đồ thị.

Ae cứ để ý, những con sóng chính thì chạy mạnh và rõ, có cấu trúc rõ ràng. Nhưng những con sóng điều chỉnh ngược xu hướng thì thường có cấu trúc phức tạp và hình thành rất lâu với nhiều biến thể khác nhau như dạng zigzag, dạng phẳng, dạng sideway tam giác, dạng bất thường, hoặc thậm chí là kết hợp của nhiều dạng trên với nhau. Khiến cho trader rất dễ gặp rủi ro trong những tình huống đó.

Họ giao dịch khi thị trường đang phân vân, đánh ngược xu hướng chỉ vì giá “trông như sắp đảo chiều”, vào lệnh khi chưa có xác nhận rõ ràng, và sau đó tự hỏi tại sao mình cứ mãi không giao dịch được một cách ổn định.

Đối với Alden, sóng điều chỉnh giống như một cái bẫy mời gọi những người thiếu kiên nhẫn, đặc biệt là những người mới.

Sóng điều chỉnh là giai đoạn mà thị trường đang “lùi lại” để chuẩn bị cho một con sóng tiếp diễn lớn hơn. Những trớ trêu thay, chính trong lúc này lại có hàng loạt tín hiệu giả được tạo ra.

Giá lúc lên lúc xuống, tạo thành những cú hồi nhỏ, tam giác, mô hình ziczac, bất thường, sideway lên xuống. Nó khiến bạn tưởng như thị trường có thể đảo chiều ngay lập tức, xu hướng tăng có thể chuyển sang giảm bằng một cây nến, nhưng thật ra đó chỉ là những giai đoạn tích luỹ cần thiết trước khi giá tiếp tục chạy tiếp.

Nhưng phần lớn trader không vượt qua bài kiểm tra tâm lý đó. Họ lo lắng, họ sợ bỏ lỡ cơ hội, họ chán chờ đợi, họ thèm cảm giác vào lệnh, và thế là họ nhảy vào khi thị trường chưa rõ ràng. Đó là lúc họ đang bào mòn tài khoản của họ và cả tâm lý của chính họ.

Có một sự thật khó chịu trong Trading, đó là:

MỘT HỆ THỐNG TỐT, NHƯNG NẾU BẠN ÁP DỤNG SAI THỜI ĐIỂM, BẠN VẪN THUA NHƯ THƯỜNG

Nhiều người có hệ thống giao dịch tốt, nhưng thực chiến thì họ lại toàn giao dịch ở vùng nhiễu, vùng sideway, đánh vào sóng điều chỉnh, vùng giá hồi phức tạp. Tức là:

- Chiến lược đúng thì thắng 60-70% nếu dùng đúng chỗ, đánh thuận xu hướng.

- Nhưng họ lại dùng ở vũng nhiễu, vùng hồi, nơi xác suất thắng giảm xuống còn 20-30%, mặc dù đó là nơi họ phải ngồi im, để chờ đánh thuận theo xu hướng.

- Thế là kết quả giống như dùng súng bắn vào đêm tối.

Thói quen đó được lặp đi lặp lại thành một tư duy sai lệnh, một thói quen hành động vô tội vạ. Và vì mỗi lệnh chỉ mất một ít nên họ không thấy rõ cái giá đang phải trả. Nhưng qua thời gian, tài khoản cứ mòn dần, tâm lý cũng kiệt dần.

GIAO DỊCH 80% LÀ TRÒ CHƠI BẠN CẦN KIÊN NHẪN CHỜ ĐÚNG SÓNG

Nếu bạn review lại các con sóng trên đồ thị và để ý kỹ, thì các con sóng đẩy (tức là sóng theo xu hướng chính) thường rất mạnh, nhanh, dứt khoát, nó đi biên độ lớn nhưng lại cần ít thời gian. Giá đi một mạch, ít do dự, có volume ủng hộ, có động lượng thị trường rõ ràng.

Còn sóng điều chỉnh mà nhiều người cứ lao vào đánh ngược xu hướng thì sao? Nó thường chậm, sideway, sóng nhiễu, đổi hướng liên tục, tạo bẫy. Nó tiêu tốn nhiều thời gian và còn tốn thêm cả năng lượng cảm xúc của bạn.

Sự thật là: trading không phải là bộ môn đòi hỏi IQ thông minh, mà nó cần bạn kiên nhẫn đúng thời điểm. Bạn hãy thử một lần:

- Không giao dịch khi thị trường đi ngang.

- Không đánh ngược xu hướng chính.

- Không bắt đáy trong sóng hồi.

- Không đoán điểm đảo chiều.

- Mà chỉ vào lệnh khi xu hướng rõ, sóng đẩy bắt đầu, thị trường có xác nhận.

Bạn sẽ thấy một điều: bạn vào ít lệnh hơn, nhưng ổn định hơn và chắc chắn hơn. Tâm lý cũng bình an hơn và lời hơn.

Alden vẫn có thể châm trước đánh ngược xu hướng nếu đó là một con sóng có tín hiệu thật sự rất rõ ràng, đáng để mình ra quyết định. Còn nếu bình thường, thì việc bỏ qua chiều ngược lại là việc đương nhiên phải làm nếu muốn ổn định tâm lý và hành động.

TÂM LÝ CHÍNH LÀ KẺ TIẾP TAY CHO NHỮNG GIAO DỊCH XÁC SUẤT THẤP

Chúng ta không thiếu kiến thức, chúng ta thiếu sự kiểm soát bản thân. Bản chất của thói quen giao dịch xác suất thấp nằm ở tâm lý thiếu kiên nhẫn và ham hành động. Rồi dẫn đến overtrade, lý do tại sao các bạn overtrade thì Alden đã giải thích khoa học cho các bạn hiểu.

Trader thấy mình không làm gì, thì cảm giác tội lỗi, thiếu hiệu suất. Họ sợ bị bỏ lỡ cơ hội, sợ thấy người khác lời mà mình thì không có lệnh.

Thế là họ tự thuyết phục bản thân rằng lệnh này "cũng ổn thôi", "lỡ đúng thì sao?", và thế là vào lệnh.

Trading dần biến thành một trò cá cược chứ không còn là một hoạt động có kế hoạch.

Trader không thua vì họ không biết làm gì, mà vì họ không chịu chờ đến lúc nên làm. Bạn phải bắt đầu từ việc bỏ những thói quen giao dịch xác suất thấp.

Hãy đợi sóng chính. Bỏ qua sóng điều chỉnh. Hành động ít hơn nhưng đúng lúc hơn.

GIAO DỊCH ÍT HƠN MÀ HIỆU QUẢ HƠN?

Trích trong những bài viết của Alden!

Đối với những người mới, điều này nghe có vẻ nghịch lý, nhưng trong công việc trading, những điều đi ngược lại trực giác đôi khi mới là hiệu quả. Hầu như tất cả ae trader đều từng trải qua những giai đoạn dán mắt vào biểu đồ 12 tiếng/ngày, mở mọi khung giờ, thậm chí cả khung 1 phút, nạp cafe liên tục, như thể ae vào lệnh thì mới có thể tồn tại trên thị trường. Khi không có lệnh thì cảm thấy bất an. Có cảm giác nếu mình không làm gì thì là đang “lãng phí cơ hội”. Nhưng dần dần ae nhận ra, càng vào nhiều lệnh, thì tài khoản càng mỏng. Từ đó sinh ra nghi ngờ về thị trường, nghi ngờ về hệ thống, nghi ngờ về bản thân, nghi ngờ về cả con đường mà mình đang đi…

1. NHIỀU LỆNH KHÔNG CÓ NGHĨA LÀ NHIỀU LỢI NHUẬN

Sự thật là 100 người thì 99 người, khi mới bước vào thị trường, họ trade không phải vì nhận thấy cơ hội, mà họ trade vì một cảm giác thôi thúc kiếm lời, họ không chịu nổi cảm giác chờ đợi. Não bộ cần dopamine. Nó quen với hành động, nó quen với cảm giác “mình đang làm gì đó”. Nhưng thị trường không phải là nơi để bạn thoả mãn nhu cầu hành động của bạn.

Bạn hãy thử dành thời gian để xem lại những lệnh gần nhất mà bạn đã vào, hay thậm chí nhiều bạn có không ghi lại nhật ký giao dịch để có thể đánh giá lại giao dịch đó. Họ giao dịch liên tục, nhưng nếu có cơ hội xem lại, họ sẽ nhận ra, chỉ 10% trong số những lệnh đã vào là những lệnh thực sự đáng để đặt cược. Còn lại là cảm xúc, là lòng tham, là sự tiêu hao năng lượng sống bằng công việc giao dịch.

2. CƠ HỘI KHÔNG PHẢI LÚC NÀO CŨNG CÓ VÀ KHÔNG PHẢI LỆNH NÀO CŨNG PHẢI ĐÁNH

Có một chân lý trong thị trường, Alden thường gọi là luật chơi trong trò chơi trading, nhưng nhiều người lại không chịu chấp nhận nó: “Không phải lúc nào cũng có lệnh để vào”.

Thị trường không phải là toàn cơ hội và lợi nhuận để bạn có thể ra đòn liên tục. Nó giống như nghề bắn tỉa, kiên nhẫn quan sát, giữ hơi thở, chờ đúng khoảnh khắc và bóp cò. Trader tốt là người biết vào lệnh đúng lúc. Biết chờ. Biết đứng ngoài. Biết quan sát 9 lần để chỉ ra tay 1 lần.

3. GIAO DỊCH ÍT LÀ CÁCH BẢO VỆ TÂM LÝ VÀ TÀI KHOẢN

Nếu bạn chịu khó để ý cảm xúc của mình, bạn sẽ nhận thấy, qua mỗi lệnh giao dịch, dù thắng hay thua, đều lấy đi một phần năng lượng của bạn, một phần tâm lý, một phần cảm xúc, một phần sự tự tin của bạn. Phân tích, theo dõi, lo lắng, kỳ vọng. Nếu bạn dính một lệnh thua không đáng có, nó không chỉ là việc bạn mất tiền, mà nó còn là việc mất đi sự tự tin cho những trường hợp lệnh tốt.

“Khi bạn vào lệnh vô kỷ luật, cái bạn mất đi là tiền, cái bạn có thêm là tâm lý tiêu cực” - Alden Nguyen

Nếu bạn vào lệnh suốt ngày, bạn đang đốt năng lượng sống vào một sòng bạc lớn nhất trên thế giới này. Giao dịch ít hơn không chỉ giúp bạn cân bằng hơn, mà còn giúp bạn tỉnh táo hơn trong những lần ra quyết định. Khi bạn giữ được tâm trí sáng suốt, bạn mới nhìn thị trường một cách rõ ràng. Bạn mới đủ can đảm để đứng ngoài. Và đôi khi, đứng ngoài trong khi lực mua lực bán còn đang tranh chấp, lại là một chiến thắng.

4. CÃI BẪY VỚI NHỮNG NGƯỜI MỚI

Những ảo tưởng của trader mới là họ càng bận rộn thì càng hiệu quả. Ví dụ như việc giao dịch ở khung thời gian nhỏ để có thể ra vào liên tục để kiếm lợi nhuận. Đồng ý là lý thuyết là như thế, nhưng nó sẽ chỉ hiệu quả, và nằm trong mức khả năng với những người giao dịch đã có kinh nghiệm đủ lâu, họ kiểm soát được nguyên tắc, họ làm chủ hệ thống, và quan trọng là họ làm chủ được cảm xúc của chính mình. Còn người mới, nếu bạn đặt mục tiêu giao dịch liên tục như vậy, thì 99,99% là bạn sẽ rơi vào vòng xoáy overtrade dẫn đến mất kiểm soát hành động và tâm lý. Cái này có nghiên cứu khoa học, Alden sẽ chia sẻ với các bạn sau lý do tại sao.

Thị trường không trả lương bằng số lệnh bạn vào, mà nó chỉ trả lương cho ai hành động đúng thời điểm. Có những giai đoạn của thị trường, cả tuần không có một lệnh nào đẹp để vào, và việc của bạn là chấp nhận luật chơi và ngồi im, và chỉ với một lần entry đúng, bạn kiếm về lợi nhuận, hoặc cũng có thể không, trường hợp xác suất cao đó lại là một tình huống bất thường, bạn chấp nhận một thua lỗ nhỏ, và tiếp tục chờ đợi, cơ hội sau mới đem về lợi nhuận cho bạn.

Nhưng phần lớn mọi người không tin điều đó. Họ cần cảm giác đang làm gì đó. Họ vào lệnh để giết thời gian, để gỡ gạc, để lấy lại cảm giác… và rồi họ đẩy mọi việc đi xa hơn.

Mấu chốt, là liên tục nhắc nhở bản thân, hành động đúng nguyên tắc, đúng hệ thống, đúng thời điểm, không gấp gáp, không hoảng loạn. Trading vẫn là chung bản chất với việc đi săn, người đi săn khôn ngoan không bao giờ giơ súng lên và bắn liên tục, họ chờ đúng con mồi, đúng thời điểm, đúng tầm ngắm, để rủi ro là thấp nhất.

Và Alden đúc kết ra rằng, trong trading, biết “không làm gì” là một loại kỹ năng, biết “chờ đợi” là một năng lực cần rèn rũa, và “biết đủ” là một dạng trí tuệ!

STAGFLATION 2025

Hiện nay, vấn đề kinh tế đang khá nhạy cảm, nên Alden thi thoảng sẽ chia sẻ về vĩ mô để ae có thể nắm bắt tình hình, và có thêm góc nhìn để quan sát đời sống, kinh doanh của mình. Tiêu chí là đơn giản dễ hiểu để ai đọc cũng có thể hiểu được. Nếu ae muốn Alden viết thêm những bài về vĩ mô như thế này thì anh em thả biểu tượng này nhé 👉🏻 🥰 🥰

Trích trong những bài viết của Alden!

1. KHI TĂNG TRƯỞNG VÀ LẠM PHÁT NGƯỢC CHIỀU NHAU

Thị trường năm 2025 đang đứng giữa một ngã ba đầy mâu thuẫn.

Lạm phát tại Mỹ tháng 6/2025 đã lên 2.7%, tăng nhẹ so với tháng 5, tuy nhiên đã giảm khá nhiều so với giai đoạn 2022 là 9%, đó là giai đoạn dịch covid vừa xong. Kinh tế thì ngược hướng: GDP quý I/2025 giảm 0.5%, dự báo cả năm chỉ tăng 1.4% - mức thấp nhất trong vòng 10 năm nếu không tính đại dịch. Ở châu Âu, tình hình cũng chẳng khá hơn.

Sự kết hợp này đó là lạm phát chưa dập tắt, tăng trưởng chững lại. Điều đó đang đưa giới tài chính và nền kinh tế về một nỗi ám ảnh cũ: stagflation.

Vậy chúng ta đã thực sự bước vào chu kỳ Stagfaltion chưa, và nếu có, thì nhà đầu tư cần chuẩn bị ra sao?

2. STAGFLATION LÀ GÌ? TẠI SAO NÓ NGUY HIỂM?

Stagflation là trạng thái “vừa trì trệ, vừa lạm phát”, thường đi kèm với thất nghiệp tăng. Một tình huống "lose-lose" khiến cả chính sách tiền tệ và tài khóa đều bị trói tay.

- Hiểu đơn giản, với trạng thái bình thường, khi lạm phát tăng lên, giá cả hàng hoá tăng, thị trường sôi động, thì người dân có nhiều việc làm, dẫn đến tỉ lệ thất nghiệp giảm. Và ngược lại, khi lạm phát giảm đi, thị trường trầm lắng, tiền không được bơm vào nền kinh tế, dẫn đến việc làm ít đi, nên tỉ lệ thất nghiệp tăng lên cao. Với trạng thái chung, tỉ lệ thất nghiệp và lạm phát thường đi nghịch đảo với nhau.

- Nhưng Stagflation là một trạng thái trì trệ, khi mà nên kinh tế khó tăng trưởng, mọi thứ trầm lắng, người dân kinh doanh khó khăn, tỉ lệ thất nghiệp tăng cao, nhưng giá cả hàng hoá, lạm phát lại vẫn giữ ở mức cao. Dẫn đến khó khăn là thu nhập người dân và nền kinh tế đều giảm, nhưng giá cả hàng hoá vẫn cao, khiến tiêu dùng khó khăn. Đây là một hiện tượng rất khó tháo gỡ.

Nó từng xuất hiện vào thập niên 1970s ở Mỹ với hậu quả nghiêm trọng: thị trường sụp đổ, tỷ lệ thất nghiệp 2 chữ số, niềm tin tiêu dùng lao dốc.

3. VÌ SAO LẠI LO LẮNG STAGFLATION QUAY LẠI TRONG GIAI ĐOẠN TỚI?

Năm 2025, Mỹ chưa chính thức rơi vào stagflation đầy đủ (thất nghiệp chỉ 4.1% vào tháng 6/2025, ổn định so với năm trước), nhưng rủi ro đang tăng do tăng trưởng âm quý I và lạm phát vượt mục tiêu 2% của FED.

Các dấu hiệu rõ ràng:

- Lạm phát Mỹ đang neo cao, khó đưa về mục tiêu 2% như kỳ vọng của FED.

- GDP đã âm quý I/2025, và cả năm chỉ được dự báo 1.3-1.4%.

- Niềm tin tiêu dùng giảm, thị trường lao động bắt đầu yếu đi.

- Thất nghiệp dù chưa tăng mạnh (4.1%) nhưng có thể lên 5% năm 2026.

Lý thuyết nói rằng lạm phát cao thường đi kèm thất nghiệp thấp (và ngược lại). Nhưng nếu vừa lạm phát cao mà thất nghiệp cũng tăng như đang manh nha 2025, thì đó là một tình huống phi lý đối với mô hình truyền thống.

4. NGUYÊN NHÂN GỐC RỄ CỦA NGUY CƠ STAGFLATION?

A. Cú sốc nguồn cung

Giống thập niên 1970s với cú sốc dầu mỏ, stagflation hiện đại cũng đang bắt nguồn từ những đứt gãy bên ngoài:

- Chiến tranh kéo dài tại Ukraine và khối Trung Đông.

- Thuế mới từ chính quyền Trump, làm tăng giá hàng nhập khẩu.

- Đình công cảng biển, vận tải biển gián đoạn.

- Chuỗi cung ứng toàn cầu yếu đi vì biến đổi khí hậu, AI thay đổi cấu trúc sản xuất.

Tất cả điều này làm chi phí đầu vào tăng. Gây lạm phát, nhưng không giúp tăng GDP.

B. Chính sách kinh tế sai lầm

- In tiền quá mức giai đoạn COVID.

- Thâm hụt ngân sách cao chưa từng có.

- Chính phủ vẫn tiếp tục chi mạnh tay, trong khi năng suất không tăng tương ứng.

CEO của JPMorgan từng cảnh báo: “Nếu cứ để gói kích thích tạo ra cung tiền vô tội vạ, cộng với bảo hộ thương mại, bạn đang mời gọi stagflation quay lại.”

5. VÒNG XOÁY GIÁ CẢ VÀ TIỀN LƯƠNG

Hãy tưởng tượng: giá cả tăng ⇒ người lao động đòi tăng lương ⇒ doanh nghiệp tăng giá bán để bù chi phí ⇒ lạm phát tăng nữa.

Đây là cái vòng luẩn quẩn đã làm lạm phát kéo dài hơn 1 thập kỷ vào những năm 1970s.

Năm 2025, nó vẫn còn là mối nguy tiềm ẩn. Nếu tỷ lệ thất nghiệp tăng, năng suất không cải thiện, vòng xoáy này có thể khởi phát lại.

Và hiện nay, tiền không còn gắn với vàng. Tiền tệ trở thành “niềm tin” và khi cung tiền tăng quá mức mà niềm tin không theo kịp, lạm phát sẽ là kết quả tất yếu.

Năm 2025, hậu quả của các gói kích thích hàng ngàn tỷ USD trong giai đoạn 2020-2022 vẫn chưa hoàn toàn tiêu hóa hết.

6. KHÓ KHĂN TRONG TÌM GIẢI PHÁP

Tăng lãi suất? → Giảm lạm phát nhưng đẩy kinh tế vào suy thoái (như đang xảy ra quý I/2025).

Giảm lãi suất? → Kích thích tăng trưởng nhưng làm lạm phát nóng hơn.

FED hiện đang đứng giữa lằn ranh. Họ muốn cắt giảm lãi suất, nhưng lại sợ làm thị trường quá hưng phấn.

Giải pháp có thể khả thi:

- Giảm thuế để giảm sốc nguồn cung.

- Tăng đầu tư công nghệ (AI) để cải thiện năng suất.

- Cải cách nhập cư, để giảm chi phí lao động dài hạn.

Một số giải pháp trong quá khứ:

- Năm 1979, Paul Volcker đã tăng lãi suất lên 20%. Kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái, nhưng sau đó, stagflation chấm dứt. Sẵn sàng chấp nhận nỗi đau thị trường sụp đổ trong một giai đoạn.

- Ngược lại, người tiền nhiệm Arthur Burns vì ngần ngại đã kéo dài thời kỳ đau đớn cả thập kỷ.

- FED hiện nay đang ở giữa hai con đường đó và hành động nửa vời sẽ là sai lầm lớn nhất.

7. CÓ NGUY CƠ Ở THỜI ĐIỂM HIỆN TẠI KHÔNG?

Các dấu hiệu:

- Lạm phát cao dai dẳng (2.7%)

- GDP suy giảm

- Niềm tin tiêu dùng xuống thấp

- Thị trường lao động bắt đầu yếu đi

Nhưng chưa phải toàn diện:

- Thất nghiệp vẫn ổn định (4.1%)

- Tăng trưởng chưa âm kéo dài

- Mỹ ít phụ thuộc dầu mỏ hơn trước

Nói cách khác: stagflation chưa xảy ra hoàn toàn, nhưng nó đang gõ cửa.

8. TÌNH HÌNH VIỆT NAM 2025?

- Tăng trưởng mạnh: GDP quý II tăng 7.96%, mục tiêu cả năm 8.5%, vượt trội khu vực.

- Lạm phát kiểm soát: Chỉ 3.57% tháng 6/2025.

Nhưng Việt Nam không đứng ngoài thế giới:

- Giá nguyên liệu nhập khẩu tăng do supply shocks toàn cầu.

- Tariffs Mỹ-Trung ảnh hưởng xuất khẩu

- Chuỗi cung ứng gián đoạn dễ tạo áp lực lạm phát.

Nói chung các bác nhà mình đã làm quá tốt rồi anh em ạ!

8. KẾT LUẬN

Kinh tế không phải là một công thức 1+1=2. Đó là sự kết hợp giữa khoa học - dữ liệu - cảm xúc - hành vi con người.

Không ai dự đoán được chính xác stagflation. Nhưng mọi dấu hiệu cho thấy: chúng ta đang tiệm cận nó.

Câu hỏi không còn là: “Liệu có stagflation không?”

Mà là: “Chúng ta, nhà đầu tư, chính phủ, doanh nghiệp sẽ phản ứng ra sao nếu nó xảy ra?” Điều này Alden sẽ chia sẻ ở một bài viết sau nhé ae! Bài này cũng đã dài rồi! Cảm ơn ae đã đọc tới đây!

"Sự hoàn hảo sẽ giết bạn nhanh không kém những sai lầm" - Bài viết đầu tuần!

Trích từ những bài viết của Alden!

Mình từng nghĩ nếu cố gắng đủ, học đủ, chuẩn bị đủ... thì mình sẽ không phạm sai lầm.

Mình từng ép bản thân phải làm tốt ngay từ đầu. Không được sai, không được thua.

Nghe có vẻ như đó là động lực mạnh mẽ. Nhưng thực chất nó là "một bản án vô hình".

Nó khiến mình mệt mỏi vì luôn phải ép mình hoàn hảo. Nó khiến mình sợ bắt đầu một điều gì mới.

Nó khiến mình nghi ngờ chính mình, chỉ vì mình chưa đạt đến cái “chuẩn” nào đó trong đầu.

Và rồi mình nhận ra: “Áp lực phải hoàn hảo giết mình nhanh hơn cả những sai lầm nhỏ cần phải có”.

1. Sự cầu toàn khiến bạn trì hoãn hành động, còn khuyết điểm giúp bạn học nhanh hơn

Người cầu toàn không bắt đầu vì họ chưa thấy “đủ giỏi”.

Họ sẽ chờ thêm một kiến thức nữa, thêm một công cụ nữa, thêm vài tuần luyện tập nữa.

Nhưng trong lúc đó, thị trường vẫn chuyển động, cơ hội vẫn trôi qua, và kinh nghiệm thì không thể hình thành.

Ngược lại, người dám sai sẽ hành động.

Và hành động sớm, dù chưa hoàn hảo, luôn cho bạn những bài học thật hơn bất kỳ lý thuyết nào.

Họ vấp ngã, nhưng họ sửa được. Họ lỗ, nhưng họ hiểu vì sao.

Còn người không dám sai, sẽ không bao giờ hiểu tại sao mình chưa tiến bộ.

2. Tâm lý "hoàn hảo" tạo ra nỗi sợ sai và nỗi sợ đó mới là kẻ giết chết sự tiến bộ

Khi bạn theo đuổi sự hoàn hảo, bạn không còn dám thử nghiệm.

Bạn không dám vào một vị thế mới vì sợ sai. Bạn không chấp nhận rủi ro trong đầu tư. Mà trong đầu tư, chấp nhận rủi ro là một loại trí tuệ.

Bạn không dám cắt lỗ vì sợ bị “xem là thất bại”.

Bạn không dám thử chiến lược mới vì sợ thua với thị trường.

Mà trong trading, trong cuộc sống, cái gì không thử, là không học được.

Cái gì không chấp nhận sai, là không bao giờ đi xa được.

Bạn sẽ sống trong vùng an toàn.

Vì bạn chọn đúng, thay vì chọn lớn lên.

3. Khuyết điểm là thứ giữ bạn khiêm tốn và tỉnh táo

Mình đã từng thắng lớn vài lệnh, và nghĩ rằng mình “đã master được thị trường”.

Cái tôi phình lên. Và sau đó là một cú drawdown đau đớn vì chủ quan.

Nhưng nhờ những lần sai đó, mình học cách chậm lại.

Mình học cách nghi ngờ chính chiến lược của mình.

Mình học cách cắt lỗ, đứng ngoài, quan sát, điều chỉnh.

Khuyết điểm, không giết chết mình.

Nó "khiến mình sống sót", bằng cách buộc mình phải tỉnh táo hơn. Nhưng đương nhiên là phải luôn có yếu tố dự phòng để những sai sót luôn nằm trong tầm kiểm soát.

Và nếu bạn đủ dũng cảm để nhìn thẳng vào khuyết điểm, bạn sẽ không bao giờ bị cuốn theo ảo tưởng.

Nếu bạn đang giao dịch và cảm thấy mệt mỏi, có thể không phải vì thị trường khó. Chỉ là bạn không chấp nhận rủi ro, bạn không chậm nhận những đoạn nhiễu của thị trường như một phần không thể thiếu trong cuộc chơi.

Bạn đang ép mình trở thành một trader hoàn hảo. Bạn muốn lúc nào bạn cũng biết trước thị trường, bạn muốn phải luôn nắm được toàn bộ hướng đi thị trường, và khi bạn không chấp nhận quy luật thị trường là vô thường, bạn bắt đầu đối kháng với nó.

Nhưng thị trường không cần một người hoàn hảo.

Nó cần một người "biết khi nào nên vào, biết khi nào nên đứng ngoài, và biết mình còn cần học thêm điều gì.

Hãy thả lỏng sự kỳ vọng phải luôn đúng.

Hãy để bản thân được phép sai, trong khuôn khổ an toàn.

Hãy luyện tính linh hoạt, chứ không phải sự cứng nhắc.

Một hệ thống có lỗ hổng nhưng kiên trì cải tiến, còn sống.
Một cái tôi hoàn hảo nhưng không dám thay đổi, sẽ chết.

Và thành công giống như đi trên dây, vừa phải chấp nhận cái sai, học hỏi từ cái sai, nhưng không được để cái sai đó quá lớn. Thành công đúng là khó thật ae nhỉ, nhưng vì vậy nên mình càng phải cố gắng, chứ không ngồi im mà thành công được ae ạ!

Alden Nguyen"Sự hoàn hảo sẽ giết bạn nhanh không kém những sai lầm" - Bài viết đầu tuần!

Trích từ những bài viết của Alden!

Mình từng nghĩ nếu cố gắng đủ, học đủ, chuẩn bị đủ... thì mình sẽ không phạm sai lầm.

Mình từng ép bản thân phải làm tốt ngay từ đầu. Không được sai, không được thua.

Nghe có vẻ như đó là động lực mạnh mẽ. Nhưng thực chất nó là "một bản án vô hình".

Nó khiến mình mệt mỏi vì luôn phải ép mình hoàn hảo. Nó khiến mình sợ bắt đầu một điều gì mới.

Nó khiến mình nghi ngờ chính mình, chỉ vì mình chưa đạt đến cái “chuẩn” nào đó trong đầu.

Và rồi mình nhận ra: “Áp lực phải hoàn hảo giết mình nhanh hơn cả những sai lầm nhỏ cần phải có”.

1. Sự cầu toàn khiến bạn trì hoãn hành động, còn khuyết điểm giúp bạn học nhanh hơn

Người cầu toàn không bắt đầu vì họ chưa thấy “đủ giỏi”.

Họ sẽ chờ thêm một kiến thức nữa, thêm một công cụ nữa, thêm vài tuần luyện tập nữa.

Nhưng trong lúc đó, thị trường vẫn chuyển động, cơ hội vẫn trôi qua, và kinh nghiệm thì không thể hình thành.

Ngược lại, người dám sai sẽ hành động.

Và hành động sớm, dù chưa hoàn hảo, luôn cho bạn những bài học thật hơn bất kỳ lý thuyết nào.

Họ vấp ngã, nhưng họ sửa được. Họ lỗ, nhưng họ hiểu vì sao.

Còn người không dám sai, sẽ không bao giờ hiểu tại sao mình chưa tiến bộ.

2. Tâm lý "hoàn hảo" tạo ra nỗi sợ sai và nỗi sợ đó mới là kẻ giết chết sự tiến bộ

Khi bạn theo đuổi sự hoàn hảo, bạn không còn dám thử nghiệm.

Bạn không dám vào một vị thế mới vì sợ sai. Bạn không chấp nhận rủi ro trong đầu tư. Mà trong đầu tư, chấp nhận rủi ro là một loại trí tuệ.

Bạn không dám cắt lỗ vì sợ bị “xem là thất bại”.

Bạn không dám thử chiến lược mới vì sợ thua với thị trường.

Mà trong trading, trong cuộc sống, cái gì không thử, là không học được.

Cái gì không chấp nhận sai, là không bao giờ đi xa được.

Bạn sẽ sống trong vùng an toàn.

Vì bạn chọn đúng, thay vì chọn lớn lên.

3. Khuyết điểm là thứ giữ bạn khiêm tốn và tỉnh táo

Mình đã từng thắng lớn vài lệnh, và nghĩ rằng mình “đã master được thị trường”.

Cái tôi phình lên. Và sau đó là một cú drawdown đau đớn vì chủ quan.

Nhưng nhờ những lần sai đó, mình học cách chậm lại.

Mình học cách nghi ngờ chính chiến lược của mình.

Mình học cách cắt lỗ, đứng ngoài, quan sát, điều chỉnh.

Khuyết điểm, không giết chết mình.

Nó "khiến mình sống sót", bằng cách buộc mình phải tỉnh táo hơn. Nhưng đương nhiên là phải luôn có yếu tố dự phòng để những sai sót luôn nằm trong tầm kiểm soát.

Và nếu bạn đủ dũng cảm để nhìn thẳng vào khuyết điểm, bạn sẽ không bao giờ bị cuốn theo ảo tưởng.

Nếu bạn đang giao dịch và cảm thấy mệt mỏi, có thể không phải vì thị trường khó. Chỉ là bạn không chấp nhận rủi ro, bạn không chậm nhận những đoạn nhiễu của thị trường như một phần không thể thiếu trong cuộc chơi.

Bạn đang ép mình trở thành một trader hoàn hảo. Bạn muốn lúc nào bạn cũng biết trước thị trường, bạn muốn phải luôn nắm được toàn bộ hướng đi thị trường, và khi bạn không chấp nhận quy luật thị trường là vô thường, bạn bắt đầu đối kháng với nó.

Nhưng thị trường không cần một người hoàn hảo.

Nó cần một người "biết khi nào nên vào, biết khi nào nên đứng ngoài, và biết mình còn cần học thêm điều gì.

Hãy thả lỏng sự kỳ vọng phải luôn đúng.

Hãy để bản thân được phép sai, trong khuôn khổ an toàn.

Hãy luyện tính linh hoạt, chứ không phải sự cứng nhắc.

Một hệ thống có lỗ hổng nhưng kiên trì cải tiến, còn sống.
Một cái tôi hoàn hảo nhưng không dám thay đổi, sẽ chết.

Và thành công giống như đi trên dây, vừa phải chấp nhận cái sai, học hỏi từ cái sai, nhưng không được để cái sai đó quá lớn. Thành công đúng là khó thật ae nhỉ, nhưng vì vậy nên mình càng phải cố gắng, chứ không ngồi im mà thành công được ae ạ!

Trích trong những bài viết của Alden!

Đã từng có những lúc, trong quá trình cố gắng với một con đường, một công việc hay lĩnh vực nào đó, bạn đã cảm thấy tụt mood, cảm thấy mất năng lượng, hay chán nản chưa. Vậy thì chúng ta đều giống nhau.

Nhưng qua những lần như vậy, mình nhận ra rằng, không ai giữ được động lực mãi mãi, kể cả những người mà bạn ngưỡng mộ nhất. Khác biệt duy nhất là họ biết cách giữ cho mình không rơi hẳn.

Cũng có những buổi sáng Alden tỉnh dạy với một khoảng trống lặng, không ghét công việc, cũng chẳng tức giận với ai. Chỉ đơn giản là mình không muốn làm gì. Thậm chí xỏ chân vào đôi giày để ra ngoài chạy vài vòng cũng không đủ năng lượng để làm một việc đơn giản như thế. Và mình thở dài, không lớn tiếng, không tiêu cực.

Ngày xưa, những lúc như thế, mình hay đi tìm lại cảm hứng, lục lại mấy video truyền động lực, đọc lại vài câu quote. Nhưng giờ thì không, giờ mình chỉ ngồi xuống bàn. Mở máy tính, làm một vài việc nhỏ, nhỏ thôi. Xem lại mấy việc còn đang dang dở, đọc chỉ 1 trang sách, gõ vài dòng ý tưởng còn đang chưa xong, xem lại một bài viết còn chưa hoàn thành… không phải để finish những việc đó, mà đơn giản chỉ là mình tiếp tục, làm một cái gì đó.

Vì mình vẫn nghĩ: “Động lực không đến trước, hành động đến trước. Khi hành động một việc nhỏ trước, nó sẽ tạo đà, rồi động lực sẽ tự tìm về.”

Một ai đó nổi tiếng đã từng nói, mình không nhớ rõ, nhưng đại ý cũng như vậy: “Đừng chờ cảm hứng mới hành động. Mà hãy hành động để tạo ra cảm hứng”. Nghe qua thì có vẻ lý trí. Nhưng khi bạn từng ngồi lặng giữa một ngày vô định, bạn sẽ hiểu: “Giữ được động lực, đôi khi không cần điều gì quá to tát. Chỉ cần bạn không ngồi im”.

Có một điều mình nghiệm ra sau những lần như vậy: “Hành động dù nhỏ, cũng có thể chặn đứng một suy nghĩ tiêu cực lớn”.

Không phải tất cả hành động đều dẫn tới thành công. Nhưng mọi hành động đúng lúc đều có thể cứu bạn khỏi một cú trượt sâu. Vậy nên nếu hôm nào bạn cảm thấy mệt, cảm thấy mình mông lung, thì cũng chẳng sao cả. Bạn không cần làm gì lớn, cũng không cần phải quay lại đường đua, bạn chỉ cần bắt đầu với một việc rất nhỏ, không phải để chứng minh hay làm gì to tát, mà chỉ để điều đó giữ bạn trên con đường đang đi. Khi đọc 1 trang sách, bạn sẽ có xu hướng đọc 2 trang, đọc 2 trang rồi bạn sẽ có xu hướng đọc tiếp 5 trang, rồi 10 trang… vậy nên nếu không có động lực đọc 1 cuốn sách, hãy cứ đọc 1 trang. Viết một bài viết thì có vẻ mất thời gian, hay mình cứ thử viết cái tiêu đề thôi rồi từ từ tính tiếp…

Với mình, động lực không phải là nguồn năng lượng trên trời rơi xuống, mà là một dòng chảy nhỏ mà mình phải chủ động tưới tắm cho nó mỗi ngày.

Alden Nguyen

THỜ Ơ KHI THỊ TRƯỜNG ĐI NGANG - KÍCH ĐỘNG KHI GIÁ CHẠY! BẢO SAO CỨ SAI MÃI!

Trích trong những bài viết của Alden!

Phần lớn trader và nhà đầu tư thường rất bị động trước thị trường. Không phải họ không biết phân tích, không phải họ thiếu kiến thức, mà đơn giản vì họ chưa kiểm soát được cảm xúc của chính mình và bị thị trường dẫn dắt. Điều này đặc biệt dễ nhận thấy trong hai trạng thái điển hình của thị trường: giai đoạn sideway (đi ngang) và giai đoạn biến động mạnh.

Khi thị trường sideway, biên độ dao động nhỏ, tốc độ giá chậm chạp, trader dễ dàng rơi vào trạng thái nhàm chán, mất cảnh giác. Chính cảm giác này khiến họ bỏ qua cơ hội vàng để đánh giá tình hình một cách khách quan và rõ ràng. Trader bị cuốn vào tâm lý buồn ngủ, thiếu động lực quan sát, dẫn đến việc không nhận ra những tín hiệu quan trọng như lực mua hoặc lực bán đang âm thầm gia tăng. Kết quả là, khi thị trường bắt đầu có biến động lớn, họ không kịp chuẩn bị, bị động và rơi vào trạng thái mất phương hướng.

Ngược lại, khi giá bắt đầu chạy mạnh, tốc độ nhanh và biên độ lớn sẽ lập tức tác động trực tiếp vào tâm lý của trader. Lúc này, từ trạng thái thờ ơ, họ chuyển ngay sang trạng thái kích động, mất bình tĩnh. Cảm xúc sợ hãi bỏ lỡ cơ hội (FOMO) trở nên mạnh mẽ, chi phối hoàn toàn hành vi giao dịch của họ. Trader vội vàng tham gia vào các giao dịch mà chưa hề có kế hoạch cụ thể, dẫn đến các quyết định sai lầm, thiếu lý trí, và hậu quả thường là tổn thất về tài chính hoặc thậm chí cháy tài khoản.

Tư duy đúng để đối phó với hai trạng thái thị trường này cần phải được xây dựng ngược lại hoàn toàn với phản ứng của số đông. Đầu tiên, trong giai đoạn sideway, trader cần phải đặc biệt tỉnh táo, không được phép để bản thân chìm vào cảm giác nhàm chán. Đây là thời điểm vàng để quan sát kỹ lưỡng và nhận diện những dữ kiện quan trọng trên thị trường. Vì lúc đó, ae sẽ có đủ thời gian để quan sát thị trường và đánh gía nó một cách thấu đáo và cẩn thận nhất, thay vì khi thị trường lao đi từng phút một với những cây nến dài. Khi giá sideway, Trader cần tập trung phân tích, đánh giá một cách tỉ mỉ xem lực mua hoặc lực bán đang được tích lũy ở mức độ nào, liệu có tín hiệu gì cho thấy sắp xảy ra một xu hướng rõ ràng không.

Hãy hình dung giai đoạn này giống như quá trình chuẩn bị trước khi bão đến. Những cơn sóng ngầm trên thị trường luôn xuất hiện từ rất sớm, nếu trader biết quan sát cẩn thận thì khi bão thật sự xảy ra, họ đã hoàn toàn sẵn sàng và không bị động.

Khi giá bắt đầu chạy mạnh, trader cần làm một điều vô cùng quan trọng, đó là giữ bình tĩnh và kiên nhẫn quan sát, đánh giá tình hình thật kỹ trước khi ra quyết định. Thay vì hành động theo đám đông trong trạng thái hoảng loạn, trader chủ động cần có kế hoạch cụ thể từ trước, biết chính xác mình cần làm gì, khi nào nên chốt lời, khi nào cần đứng ngoài thị trường.

Việc chủ động như vậy sẽ tạo ra lợi thế lớn so với đám đông. Bởi lẽ, những người hành động theo cảm xúc luôn phải chịu hậu quả của sự thiếu chuẩn bị, thiếu kế hoạch. Ngược lại, trader bình tĩnh và có kế hoạch rõ ràng sẽ vào lệnh đúng thời điểm với mức rủi ro thấp nhất và tối ưu hóa lợi nhuận. Đây chính là điểm khác biệt lớn nhất giữa người có kiểm soát và không có kiểm soát trên thị trường.

Hậu quả của việc luôn bị động và hành động theo cảm xúc là cực kỳ nghiêm trọng. Trong ngắn hạn, trader sẽ gặp những thua lỗ không đáng có, mất niềm tin vào bản thân. Nhưng nguy hiểm hơn, trong dài hạn, họ sẽ hình thành những thói quen giao dịch xấu, dễ dẫn đến các sai lầm nghiêm trọng hơn. Những người liên tục bị cuốn vào trạng thái FOMO sẽ khó có thể xây dựng được một chiến lược đầu tư bền vững, ổn định.

Ngược lại, trader chủ động luôn biết rằng lợi thế lớn nhất của họ chính là khả năng kiên nhẫn, bình tĩnh và giữ kỷ luật. Họ hiểu rằng, thị trường luôn tạo ra cơ hội cho những người biết chờ đợi và chuẩn bị kỹ lưỡng. Họ sẽ dành phần lớn thời gian trong giai đoạn sideway để nghiên cứu, phân tích dữ kiện thị trường, lập kế hoạch rõ ràng và chi tiết.

Khi biến động xảy ra, họ không cần phải vội vàng hay hoảng loạn. Tất cả những gì họ làm là hành động theo kế hoạch đã được chuẩn bị sẵn. Thay vì cảm giác lo lắng, trader này sẽ cảm thấy tự tin và thoải mái. Họ không chạy theo thị trường, mà để thị trường đến đúng vị trí mình mong đợi rồi mới hành động.

Cuối cùng, nguyên tắc quan trọng nhất mà trader cần ghi nhớ chính là luôn làm ngược lại đám đông. Khi đám đông cảm thấy thờ ơ, trader chủ động phải tập trung cao độ. Khi đám đông hoảng loạn, trader chủ động phải cực kỳ bình tĩnh. Thị trường tài chính là nơi mà cảm xúc thường đánh bại lý trí, nhưng người thành công chính là người biết cách để lý trí của mình kiểm soát cảm xúc.

Và giải pháp cho vấn đề này, mà Alden vẫn luôn chia sẻ với anh em, đó là luôn viết ra những phân tích của mình, trong bất kỳ tình huống thị trường nào, trước khi ra quyết định. Viết ra trong giai đoạn sideway là để nhận biết rõ được dữ kiện khi nó xuất hiện. Viết ra trong giai đoạn giá biến động, là để bình tĩnh không ra những quyết định sai lầm.

Như Alden vẫn luôn chia sẻ, trading không chỉ là trò chơi về tiền bạc, mà là cuộc chơi về tư duy, tâm lý và kỷ luật. Người chiến thắng cuối cùng là người có khả năng quản lý bản thân tốt nhất, và luôn biết làm điều ngược lại với đám đông.
#BTC120kVs125kToday
Alden Nguyen