Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump vừa tuyên bố sẽ áp thuế nhập khẩu 50% đối với hàng hóa từ Brazil, trong một động thái làm gia tăng căng thẳng nghiêm trọng giữa Washington và Brasília. Lý do mà ông Trump đưa ra là để phản ứng trước các hành vi mà ông cho là “tấn công lén lút” vào quyền tự do ngôn luận và bầu cử tự do của người dân Mỹ.

Thông báo được ông Trump đưa ra trên nền tảng Truth Social vào ngày 9/7, trong đó ông công kích dữ dội chính quyền của Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva, đặc biệt là việc xử lý cựu Tổng thống Jair Bolsonaro – người từng là đồng minh thân cận của ông Trump.

Trump gọi ông Bolsonaro là “một nhà lãnh đạo được kính trọng toàn cầu trong nhiệm kỳ của mình” và mô tả vụ truy tố ông này liên quan đến âm mưu đảo chính là một "cuộc săn phù thủy" cần được chấm dứt ngay lập tức. Ông khẳng định mức thuế 50% sẽ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/8.

Ngoài ra, ông Trump còn cáo buộc Tòa án Tối cao Brazil đã ban hành hàng trăm lệnh kiểm duyệt “bí mật và bất hợp pháp” đối với các nền tảng mạng xã hội của Mỹ, thậm chí đe dọa phạt hàng triệu đô và trục xuất các công ty này khỏi Brazil.

Phản ứng của thị trường và chính phủ Brazil

Ngay sau phát biểu của ông Trump, đồng real của Brazil đã sụt giảm mạnh, mất 2,3% giá trị và rơi xuống mức R$5,58 đổi 1 USD trong phiên giao dịch chiều tại New York. Cùng lúc, chỉ số chứng khoán Bovespa của Brazil cũng giảm 2,3% trong phiên giao dịch tối tại São Paulo.

Phản ứng trước lời đe dọa của Trump, Tổng thống Lula da Silva tuyên bố Brazil là một quốc gia có chủ quyền, có thể tự điều hành các thể chế của mình và sẽ không cho phép bất kỳ ai “kiểm soát” họ. Ông bác bỏ các cáo buộc từ phía Trump, khẳng định quyền tự do ngôn luận không đồng nghĩa với việc cho phép hành vi bạo lực hoặc kích động lật đổ.

Tổng thống Lula nhấn mạnh rằng mọi công ty, dù của Brazil hay nước ngoài, đều phải tuân thủ luật pháp Brazil nếu muốn hoạt động kinh doanh tại nước này.

Phó Tổng thống Alckmin lên tiếng chỉ trích chính sách thuế của Trump

Phó Tổng thống kiêm Bộ trưởng Thương mại Brazil, ông Geraldo Alckmin, đã công khai chỉ trích kế hoạch áp thuế 50% của Trump, gọi đây là hành động “không phù hợp”. Phát biểu tại Brasília, ông Alckmin cho biết không có lý do chính đáng nào để Mỹ tăng thuế với hàng hóa Brazil, đặc biệt khi Mỹ đang có thặng dư thương mại với quốc gia Nam Mỹ này.

Theo Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ, Mỹ đã ghi nhận thặng dư 7,4 tỷ USD trong thương mại hàng hóa với Brazil trong năm 2024.

Ông Alckmin cảnh báo rằng việc tăng thuế có thể gây tác động ngược lên chính nền kinh tế Mỹ, đặc biệt trong ngành công nghiệp thép. Brazil là khách hàng lớn thứ ba mua than đá dùng trong sản xuất thép tại Mỹ. Nước này thường sản xuất bán thành phẩm và xuất khẩu sang Mỹ để hoàn thiện, nên việc áp thuế sẽ chỉ làm tăng chi phí chuỗi cung ứng của doanh nghiệp Mỹ.

Mỹ mở rộng mặt trận thuế quan, Brazil là mục tiêu nổi bật

Lá thư gửi đến chính phủ Brazil là bức thư thứ 8 trong loạt thư mà Trump phát hành trong ngày 9/7, nằm trong chiến dịch gây áp lực với hơn 22 quốc gia nhằm buộc họ phải đàm phán hoặc đối mặt với thuế quan nặng nề. Trước đó trong cùng ngày, Trump đã áp mức thuế từ 25–30% lên hàng hóa từ các quốc gia như Algeria, Brunei, Iraq, Libya, Moldova, Philippines và Sri Lanka. Các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc cũng đang nằm trong tầm ngắm với lời đe dọa thuế 25%.

Đáng chú ý, bức thư gửi đến Brazil mang tông giọng gay gắt và cứng rắn hơn hẳn các thư khác, dù vẫn lặp lại thông điệp về “cam kết mạnh mẽ trong quan hệ thương mại với Mỹ.” Việc Trump nhắm vào Brazil cũng được xem là sự tiếp nối của lời đe dọa trước đó về áp thuế 10% lên toàn bộ các nước trong khối BRICS – nhóm mà Brazil là một thành viên sáng lập. Ông từng chỉ trích BRICS là liên minh thúc đẩy các chính sách “chống Mỹ”.

Căng thẳng ngoại giao gia tăng

Căng thẳng giữa Mỹ và Brazil không chỉ dừng lại ở vấn đề thương mại. Trước đó vào tháng 5, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã tuyên bố Washington đang xem xét khả năng trừng phạt Thẩm phán Tòa án Tối cao Brazil, ông Alexandre de Moraes – người bị cáo buộc đã ra lệnh đóng tài khoản mạng xã hội bị cho là phát tán thông tin sai lệch.

Cũng trong ngày 9/7, Bộ Ngoại giao Brazil đã triệu tập Đại biện lâm thời Mỹ sau khi Đại sứ quán Mỹ ra thông cáo ủng hộ ông Jair Bolsonaro. Tòa án Tối cao Brazil đến nay vẫn chưa lên tiếng về vụ việc.