Hôm thứ 2 5/5, OpenAI có thông báo chính thức. Dù rằng họ vẫn đang tái cấu trúc thành một tập đoàn vì lợi ích cộng đồng, nhưng vẫn sẽ cho phép mảng nghiên cứu AI phi lợi nhuận nắm giữ quyền kiểm soát thông qua ban giám đốc như hiện giờ.
Quyết định này có thể được coi là một chiến thắng cho những người chỉ trích OpenAI, bao gồm cả một trong những người đồng sáng lập, Elon Musk. Trong thời gian qua, Musk đã không ít lần phàn nàn trên mạng xã hội rằng OpenAI đã quá tập trung vào lợi nhuận, gần như đã từ bỏ kế hoạch ban đầu là xây dựng các hệ thống trí tuệ nhân tạo với ưu tiên hàng đầu là an toàn vận hành đối với công chúng và người dùng.
Những thay đổi được công bố vào thứ 2 là bước đi mới nhất trong một chuỗi những biến động về cấu trúc doanh nghiệp của OpenAI, một startup mà nhiều người coi là có ảnh hưởng lớn nhất trên thế giới thời điểm hiện tại. Chatbot ChatGPT do OpenAI phát triển, ra mắt vào cuối năm 2022, đã trở thành một hiện tượng toàn cầu và khiến các công ty công nghệ khác phải chạy đua theo. Chỉ trong vài năm ngắn ngủi, các tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới đã chi hàng tỷ USD cho các dự án AI của riêng họ, với kế hoạch đầu tư thêm hàng trăm tỷ USD từ nay đến hết thập niên 2020.
Ông Musk, hiện đang điều hành một công ty AI của riêng mình, đã khởi kiện OpenAI và Sam Altman, liên quan đến kế hoạch thay đổi cấu trúc doanh nghiệp từ bỏ cơ cấu có phần bất thường trước đây, trao quyền giám sát cho tổ chức phi lợi nhuận đối với công ty có lợi nhuận.
Tuy nhiên, ông không phải là người duy nhất chỉ trích những thay đổi dự kiến của OpenAI. Các Tổng chưởng lý bang California, nơi đặt trụ sở chính của OpenAI, và Delaware, nơi OpenAI được thành lập về mặt pháp lý, cũng cho biết họ đang theo dõi quá trình tái cấu trúc này. Văn phòng Tổng chưởng lý California, Rob Bonta, đã đưa ra một tuyên bố rằng họ đang xem xét kế hoạch mới của OpenAI.
Và trong những tuần gần đây, nhiều học giả từ giới pháp lý và các chuyên gia trong ngành trí tuệ nhân tạo như giáo sư Geoffrey Hinton, người đoạt giải Nobel năm ngoái cho công trình nghiên cứu AI, được mệnh danh là cha đẻ của công nghệ AI hiện đại, cũng đã bày tỏ lo ngại về hướng đi của OpenAI.
Cuộc tranh luận về cách thức cấu trúc OpenAI và ưu tiên hàng đầu nên là gì đã tập trung vào một câu hỏi cơ bản về trí tuệ nhân tạo: Liệu các nhà nghiên cứu có nên vội vàng phát triển các hệ thống AI mới và mạnh mẽ hơn càng nhanh càng tốt hay không? Hay rủi ro về mặt lý thuyết mà AI có thể sẽ gây ra cho nhân loại nên định hướng mọi thứ mà các nhà nghiên cứu tạo ra?
OpenAI ban đầu được Altman, Musk cùng vài nhà nghiên cứu khác thành lập tròn 10 năm về trước chính là để giải quyết những lo ngại kể trên:
Sam Altman, CEO OpenAI, đã tạo ra tổ chức AI này cùng với một số nhân vật khác có danh tiếng trong ngành nghiên cứu AI tại thung lũng Silicon như một tổ chức phi lợi nhuận vào cuối năm 2015. Năm 2018, sau khi ông Musk rời đi trong một cuộc tranh giành quyền lực, ông Altman đã gắn OpenAI với một tư cách pháp nhân doanh nghiệp hoạt động vì lợi nhuận để có thể huy động hàng tỷ USD cần thiết để xây dựng các công nghệ và mô hình AI.
Tuy nhiên từ đó tới nay, hội đồng quản trị mảng phi lợi nhuận vẫn giữ được quyền kiểm soát thông qua một cấu trúc bị một số người coi là gánh nặng cho sự phát triển của công ty. Năm ngoái, ông Altman và công ty của ông bắt đầu làm việc trên kế hoạch chuyển giao quyền kiểm soát từ tổ chức phi lợi nhuận sang các nhà đầu tư của OpenAI để nó trở nên hấp dẫn hơn đối với họ.
Ngay sau đó, ông Musk đã kiện OpenAI, ông Altman và một người sáng lập khác, Greg Brockman, tại tòa án liên bang, cáo buộc rằng họ đang đặt lợi ích thương mại của công ty lên trên lợi ích cộng đồng. Năm nay, ông Musk và một tập đoàn các nhà đầu tư cũng đề nghị mua tài sản của tổ chức phi lợi nhuận kiểm soát OpenAI với giá hơn 97 tỷ USD. Hội đồng quản trị của OpenAI đã từ chối lời đề nghị này.
Bây giờ, OpenAI có vẻ đã quay xe, có sự lùi bước đáng kể khỏi kế hoạch tước quyền kiểm soát cho tổ chức phi lợi nhuận. Hiện tại vẫn chưa rõ liệu cấu trúc mới, cho phép tổ chức phi lợi nhuận trở thành cổ đông lớn nhất của OpenAI, có ảnh hưởng đến vụ kiện của ông Musk hay không.
Một công ty vì lợi ích cộng đồng thường được mô tả là một tổ chức được thiết kế để tạo ra lợi ích và giá trị xã hội và cho phép các nhà đầu tư bên ngoài đầu tư tương tự như cách họ đầu tư vào các công ty khác. "Tôi rất vui vì chúng tôi đã đưa ra quyết định để tổ chức phi lợi nhuận tiếp tục kiểm soát," Altman nói trong một cuộc họp báo. Anh cho biết thêm rằng sự thay đổi mới này "thiết lập cho chúng ta một cấu trúc dễ hiểu hơn để thực hiện những việc mà một công ty như của chúng ta cần làm."
OpenAI cho biết họ vẫn đang đàm phán về tỷ lệ cổ phần của mảng phi lợi nhuận trong công ty mới, nhưng cho biết rằng mảng phi lợi nhuận sẽ có quyền lực chọn các thành viên hội đồng quản trị của đơn vị mới.
Jill R. Horwitz, giáo sư luật tại Đại học Northwestern, chuyên về các tổ chức phi lợi nhuận cho biết: "Tôi hài lòng khi thấy ban giám đốc dường như đã làm việc với các cơ quan quản lý và mảng phi lợi nhuận sẽ tiếp tục kiểm soát. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa biết 'kiểm soát' có nghĩa là gì."
Tập đoàn đầu tư Nhật Bản SoftBank của tỷ phú Masayoshi Son gần đây đã dẫn đầu một vòng tài trợ trị giá 40 tỷ USD vào OpenAI, giúp định giá startup này ở mức 300 tỷ USD. Nếu việc tái cơ cấu không được OpenAI hoàn tất trước cuối năm, SoftBank sẽ có quyền giảm tổng mức đóng góp vốn của họ xuống còn 20 tỷ USD, theo một nguồn tin nắm được những thỏa thuận đầu tư mới nhất giữa họ.
Altman cho biết anh tin tưởng rằng việc cấp vốn sẽ không bị cắt giảm.
"Chúng tôi đã đưa ra quyết định để tổ chức phi lợi nhuận tiếp tục kiểm soát OpenAI sau khi nghe từ các nhà lãnh đạo dân sự và tham gia đối thoại mang tính xây dựng với văn phòng Tổng chưởng lý của Delaware và Tổng chưởng lý California," Bret Taylor, chủ tịch OpenAI, cho biết trong một tuyên bố.
Marc Toberoff, luật sư phụ trách vụ kiện OpenAI của ông Musk, cho biết trong một tuyên bố rằng những thay đổi tại OpenAI là "một hành động né tránh sự minh bạch", vì nó không giải quyết được lo ngại rằng liệu tài sản từ thiện có được sử dụng để mang lại lợi ích cho ông Altman và các nhà đầu tư của OpenAI hay không. "Sứ mệnh khi OpenAI được sáng lập vẫn đã bị họ phản bội," ông Toberoff nói.
Theo The New York Times