Suy nghĩ tạo nên hành động, hành động tạo nên thói quen, thói quen tạo nên tính cách, tính cách tạo nên... một trader giỏi :)) Chính xác là như vậy, đây là một trích dẫn mà chúng ta thường hay nghe nói đến trong cuộc sống. Suy nghĩ và tư duy nó tạo nên cuộc đời hiện tại mà bạn đang sống, nó đúng với mọi thứ xung quanh bạn... kể cả trading, nên hôm nay ALden muốn chia sẻ với bạn một chút về những điều mà một Trader pro không mắc phải trong tính cách của họ, hoặc anyway... họ đã luyện tập một cách nghiêm túc để loại bỏ nó ra khỏi tính cách của mình... và điều đó đã tạo nên thành công trong công việc trading của họ.
Trước hết để bắt đầu bài viết này, chúng ta cùng phải thống nhất với nhau một điều... “Tư duy là khởi nguồn của tất cả mọi thứ”, trong mọi công việc, từ kinh doanh, buôn bán, thương mại, giáo dục, đầu tư và cả trading. Trong cuộc đời hoặc trong mỗi công việc cụ thể, có những người thành công và không thành công, đó là vì có những khoảng cách nhận thức từ trong tư duy của họ. Tư duy có thể giúp chúng ta giải quyết hầu hết mọi vấn đề, nó là nhân tố quyết định sức sáng tạo, đổi mới và tiến bộ từng ngày, ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình của một người có thể thành công hay không. Trong bài viết này, chúng ta sẽ chỉ nói về những sai lầm trong tư duy của một trader, nhưng nếu nhìn rộng ra, chúng ta có thể áp dụng nó cho tất cả những công việc khác nhau và trong cuộc đời của mỗi chúng ta... bạn hãy cùng Alden loại bỏ những điều này, đừng để nó cản bước bạn trở thành một trader thành công nhé!
1. Thiên lệch nhận thức muộn (Hindsight Bias): “Biết ngay mà!”
Thiên lệch nhận thức muộn là hiện tượng thường thấy khi mọi người có xu hướng dùng kiến thức và khả năng của mình để đánh giá về khả năng xảy ra của một sự việc “đã xảy ra” trong hiện thực và cho rằng sự việc đó xảy ra đúng với những gì họ dự đoán. Nhưng sự thật là... mọi thứ đều có vẻ rõ ràng và dễ đoán hơn hẳn sau khi chúng đã “thực sự xảy ra”.
“Biết ngay mà”, “thấy chưa”, “đã bảo là bit nó tăng mà”, “kiểu gì mà chẳng phải thế”, “chạm kháng cự kia là giảm cho mà xem”... là những câu nói mà anh em thường hay nghe phải mỗi lần mà thị trường đi theo một xu hướng nào đó. Đó là một dạng câu nói khiến chúng ta có cảm giác mình trở nên pro, biết tuốt, hay trở thành một Gia Cát Trader. Nghe thì có vẻ chúng ta đang phân tích rất có lý, và khi sự việc đó đã xảy ra, thị trường đã đi theo xu hướng, thì mọi thứ đều trở nên dễ dàng. Tư duy của chúng ta đã đi vào lối mòn Thiên lệch nhận thức muộn. Còn nếu khi chúng ta đưa ra dự đoán trước một con sóng, thì đôi khi sự tự tin đó sẽ không còn và có thể đi theo hướng ngược lại hoàn toàn, dẫn đến thua lỗ.
Đó là một kiểu suy nghĩ, khi mà bất cứ sự vật hiện tượng nào đó, khi chúng ta đã biết kết quả rồi mới tìm chứng cứ chứng minh điều đó xảy ra dựa trên những kiến thức có sẵn của mình, thì thật sự điều đó quá dễ dàng, dần dần hình thành một lối mòn suy nghĩ khi chúng ta tham gia việc trading, thậm chí tệ hơn là đánh giá quá cao bản thân, ảo tưởng về khả năng của mình và gây ảnh hướng đến lối phân tích khi vào lệnh. “Khi tư duy đã xuất hiện sự thiên vị thì mọi phán đoán đề khó đạt được sự khách quan”
2. Ảnh hưởng từ địa vị:
Đối với đa phần trader trên thị trường hiện nay, họ đều mắc phải tâm lý này. Đó là fomo theo đám đông và một số người có ảnh hưởng trên thị trường. Về mặt tâm lý, khi đối mặt với một người có địa vị cao hơn mình (địa vị ở đây có thể về nhiều thứ, có thể là kiến thức, có thể là tầm ảnh hưởng, về vị thế...), thì khi đó, tự bản thân chúng ta sẽ cho rằng mình thua kém họ về một mặt nào đó, dẫn đến một điều là năng lực tự tư duy độc lập của chúng ta dễ bị suy giảm. Và việc lắng nghe, tiếp thu và thậm chí là hành động y hệt theo ý kiến đối phương sẽ dễ xảy ra hơn. Giống như khi bạn follow một nhân vật ảnh hưởng nào đó trên thị trường, người đó có kiến thức hơn bạn, kinh nghiệm hơn bạn, năng lực hơn bạn, và tất nhiên, tiền nhiều hơn bạn... thì bạn sẽ có xu hướng hành động theo những phương án đầu tư của người đó, hay nói một cách dân dã hơn trong giới trader của chúng ta, là bạn sẽ có xu hướng fomo, thích ăn theo kèo, dần dần hình thành tâm lý thụ động, khả năng tự phân tích không còn, tâm lý lúng túng mất phương hướng mỗi khi không được cho kèo. Alden cho rằng đây là một tình trạng cực kỳ nguy hiểm của những trader mới bắt đầu, bởi từ đó, những trader mới có thể bị dẫn dắt theo lối chơi của người khác, thậm chí bị lợi dụng để thao túng thị trường, dẫn đến đu đỉnh, thua lỗ trầm trọng.
Trader pro là những người độc lập trong suy nghĩ, thậm chí đi ngược lại cách suy nghĩ của số đông, và kiên định theo phán đoán của mình. Đây là một điều mà bạn cần phải lưu ý nếu muốn đi xa với công việc trading của mình!
3. Cái giá của sự tiếc nuối:
Có một cô gái nọ, lấy chồng được 10 năm, nhưng không may sau này cô mới phát hiện đã lấy phải một thằng chồng bạo lực, vũ phu, cờ bạc ăn chơi... hàng ngày cô phải ăn đòn thay cơm, rửa mặt bằng nước mắt... Ai ai cũng khuyên cô bỏ chồng để được yên ổn, bắt đầu một cuộc sống mới, thì cô lại tiếc quãng thời gian 10 năm bên nhau, tiếc nuối cho những công sức và thanh xuân cùng nhau xây dựng gia đình, cô vẫn chấp nhận cuộc sống như hiện tại.
Đây là lối tư duy bị rơi vào cái bẫy của sự tiếc nuối, khi họ coi những phí tổn mất đi mà không phục hồi được là quá nghiêm trọng, họ sẽ có xu hướng chấp nhận sự việc đó tiếp tục diễn ra để mong chờ một kết quả tốt đẹp hơn, để rồi cuối cùng đưa ra những quyết định thiếu lý trí, làm cho sự tổn thất ngày càng nặng nề.
Cũng giống như khi những trader hoặc holder rơi vào tình cảnh thua lỗ, họ không tuân thủ nguyên tắc, không stoploss đúng kỷ luật dẫn đến tình trạng tài khoản thâm hụt nặng nề, và họ không đủ dũng cảm để dừng lại khi tài khoản đã giảm đi vài chục phần trăm. Cách duy nhất để khắc phục tình trạng này, là xây dựng cho mình một chiến lược đúng đắn, một khoản chi phí rủi ro rõ ràng và tuân thủ theo nó, để bạn không phải rơi vào “cái giá của sự tiếc nuối” và cắt đi tài khoản của mình một cách đau đớn!
4. Hiệu ứng Zeigarnik:
Hiệu ứng Zeigarnik hay còn gọi là “tình cũ khó quên”, nó chỉ ra rằng: bất kỳ điều gì mà ta bỏ lỡ, không đạt được, hoặc những gì ta đã từng có nhưng lại mất đi, luôn là quý giá nhất. Với những trader như chúng ta, đây được gọi với thuật ngữ thân thuộc là FOMO (fear of missing out) hay còn gọi là hội chứng sợ bị bỏ lỡ. Hiệu ứng fomo này thường đi liền với hiệu ứng số 2 là hiệu ứng ảnh hưởng. Khi có một cơ hội nào đó vụt qua trước mắt mà chúng ta chưa đạt được nó, ta thường có xu hướng sợ bị bỏ lỡ và mong muốn đạt được điều đó bằng cách đánh đổi với rủi ro lớn. Đây là một dạng tư duy sai lệch khiến nhiều trader thua lỗ. Khi thấy một con sóng đi qua trước mặt hoặc một trader khác có lãi ở một đồng coin nào đó, bạn thường có xu hướng bất chấp rủi ro đã được đẩy lên mức cao, để đuổi theo bắt sóng, hi vọng tìm kiếm lợi nhuận và việc đu đỉnh của các trader là chuyện thường thấy, bắt nguồn từ hiệu ứng fomo này!
“Và có một điều kỳ lạ của tâm lý trader, đó là khi bạn càng thua lỗ, tâm lý bạn càng bất ổn, bạn lại càng muốn vào lệnh. Khi bất ổn tâm lý, trader thường có xu hướng hành động theo cách thoả mãn hoặc xoa dịu tâm lý bản thân ngay lập tức. Họ xoa dịu bằng cách này hay cách khác để tránh phải chịu cảm giác mình đang mất tiền, hoặc là họ sẽ gồng lỗ, hai là họ sẽ tiếp tục vào lệnh nhiều hơn, và thường đó là những quyết định nóng vội, không mấy sáng suốt và chỉ khiến tài khoản của họ thâm hụt nhiều hơn mà thôi. Tuy nhiên những việc này lại khiến tâm trạng họ trở nên tốt hơn, họ có cảm giác được xoa dịu tạm thời, nó an ủi họ rằng họ sẽ không bất tiền” �
Và những trader từng trải họ biết được những hành động như vậy sẽ không mang đến kết quả tốt, họ biết nhịp nhàng, họ biết khi nào nên đứng ngoài cuộc lúc tâm lý không tốt và điểu khiển, làm chủ cảm xúc của mình!
