Có lần, một người bạn hỏi mình: “Vì sao mọi người cứ nói YGG không chỉ là một guild chơi game?”
Câu hỏi nghe đơn giản, nhưng để trả lời gọn gàng thì… khó thật.
Vì YGG – Yield Guild Games – từ lâu đã vượt khỏi khuôn khổ của một hội nhóm game thủ. Nó giống như một cuộc thử nghiệm xã hội trong thế giới ảo – nơi con người, tài sản, niềm tin và quyền quyết định được sắp xếp lại, gần như từ đầu.
YGG sinh ra từ một ý tưởng hơi điên rồ: Người chơi nên là chủ sở hữu thật của thế giới mà họ đang sống trong đó.
Trong những game truyền thống, dù bạn cày ngày cày đêm, dù kiếm được những vật phẩm quý hiếm nhất, thì cuối cùng, mọi thứ vẫn thuộc về công ty phát hành. Nhưng YGG và các guild tương tự đã đảo ngược logic ấy: nếu người chơi tạo ra giá trị, họ phải có phần trong giá trị đó. Và thế là, YGG bắt đầu thiết kế một hệ thống để quyền sở hữu không chỉ là biểu tượng, mà trở thành phần cốt lõi trong cấu trúc kinh tế.
Nếu bạn hình dung YGG như một tòa nhà, thì DAO chính là tầng nền – “Layer 0”, nơi định hướng chiến lược, vạch ra giới hạn rủi ro và hướng đi dài hạn. Trên nền đó là các SubDAO, mỗi đơn vị giống như một tầng riêng biệt, phụ trách một thế giới, một trò chơi, hay một nhóm tài sản cụ thể. Cấu trúc phân tầng này giúp YGG không bị nghẹt thở bởi quy mô, mà vẫn giữ được sự tự do và tính linh hoạt cần có của một tổ chức phi tập trung.
Trong mỗi SubDAO, có một hoặc nhiều “vaults” – những chiếc hòm chứa tài sản kỹ thuật số, nơi người chơi có thể staking, nhận lợi nhuận, và quan trọng nhất: theo dõi được dòng chảy giá trị của chính mình. Cấu trúc này giảm thiểu “mù thông tin” – thứ mà trong nhiều tổ chức phi tập trung khác, thường khiến thành viên cảm thấy họ đang gửi tài sản vào một vùng tối. Ở YGG, mọi giao dịch, mọi chiến lược đều được bày ra như một bản thiết kế mở: ai cũng có thể thấy, và ai cũng có thể chọn cách tham gia.
Mình thường nghĩ, YGG hoạt động giống như một công ty đầu tư mạo hiểm nhưng được chơi trong hình hài của một trò game.
Mỗi SubDAO là một “bàn giao dịch”, nơi các thành viên nghiên cứu, phân tích và ra quyết định đầu tư vào những trò chơi khác nhau – nhưng điều khác biệt là họ không mua cổ phiếu, họ mua những vật phẩm, đất đai, nhân vật… những thứ có thể vừa là công cụ, vừa là nguồn thu nhập, vừa là niềm tự hào trong thế giới ảo.
Tất cả đều vận hành trên một triết lý duy nhất: Tài sản số không phải là đồ sưu tầm, mà là công cụ sản sinh giá trị.
Nhìn ở góc độ kiến trúc tổ chức, YGG thật ra đang thử nghiệm một dạng phân quyền có tổ chức. DAO trung tâm chỉ giữ vai trò như “kim chỉ nam”, còn các SubDAO mới là nơi triển khai. Nó gần giống cách một công ty toàn cầu giao quyền cho các chi nhánh địa phương – để mỗi nơi có thể thích nghi với văn hóa và thị trường riêng.
Điều này giải thích vì sao YGG tồn tại được giữa hàng chục thế giới ảo khác nhau mà không tan rã. Thay vì cố kiểm soát mọi thứ, họ thiết kế một hệ thống mà ở đó niềm tin được phân bổ theo cấu trúc.
Có lần mình đọc thấy một dòng mô tả rất hay: “YGG không cố tạo ra quyền lực, họ tạo ra khả năng hợp tác.”
Câu này gói gọn tinh thần của họ. Trong một thế giới nơi ai cũng muốn sở hữu, điều khó nhất lại là làm sao để sở hữu chung mà không hỗn loạn. Các SubDAO là cách YGG trả lời câu hỏi đó: cho phép tự do hành động nhưng vẫn trong một biên độ có định hướng.
Và ở giữa những tầng đó, là con người – những người chơi, nhà đầu tư, kỹ sư, quản trị viên – mỗi người vừa là mắt xích, vừa là người cầm cọ trên bức tranh chung.
Mình nhớ có một giai đoạn, khi thị trường NFT lên cơn sốt, nhiều người nghĩ guild như YGG chỉ là “máy in tiền” mới. Nhưng nếu nhìn kỹ, họ không hoạt động như một cơn đầu cơ.
YGG chọn cách trao quyền trước khi trao phần thưởng. Bạn phải hiểu game, hiểu cách vận hành, hiểu dòng tiền trong đó. Chỉ khi bạn thật sự tạo ra giá trị – chứ không chỉ mua token – bạn mới được công nhận là một phần của guild.
Cấu trúc đó khiến mình liên tưởng đến một lớp học nghệ thuật. Ở đó, không ai được điểm vì vẽ nhanh, mà vì họ hiểu được chất liệu của bức tranh. Trong thế giới của YGG, chất liệu ấy là dữ liệu, hành vi người chơi, sự bền vững của nền kinh tế trong game. Và chính vì thế, những người ở top đầu – Top 100 MN – không phải chỉ là “người có tiền”, mà là “người có hiểu biết”.
Một buổi tối nào đó, mình nhớ từng xem lại một đoạn video cũ của những ngày đầu YGG: những người sáng lập ngồi quanh bàn, nói chuyện về việc “chúng ta sẽ xây một nền kinh tế do người chơi sở hữu”. Họ không nói nhiều về tokenomics, không về giá trị staking. Họ nói về “tính người” – về việc game không chỉ là nơi chơi, mà là nơi sinh sống, nơi kiếm ăn, nơi thể hiện năng lực.
Đôi khi, trong thế giới blockchain đầy những biểu đồ và dòng code lạnh lẽo, những khoảnh khắc như thế lại nhắc ta rằng: đây vẫn là câu chuyện của con người.
Một chi tiết mà mình rất thích trong cấu trúc YGG là sự tự nhiên trong việc phân quyền.
Ở những DAO khác, phân quyền thường tạo ra sự trì trệ: ai cũng có tiếng nói, nhưng chẳng ai chịu quyết. YGG tránh được điều đó bằng cách để người có kiến thức sâu nhất về một dự án cụ thể có nhiều quyền hơn trong SubDAO của mình. Quyền lực chảy theo hiểu biết – không theo danh nghĩa.
Và vì vậy, các quyết định ở YGG hiếm khi bị “kẹt”. Người chơi trong từng game – những người thật sự biết điều gì đang diễn ra – chính là người ra quyết định cuối cùng.
Đây là điều khiến YGG trở thành một trong những “bản thiết kế” đầu tiên cho lao động số có tổ chức. Ở đây, “lao động” không còn là khái niệm cũ – mà là chuỗi hành động, tri thức và phối hợp được thể hiện bằng tài sản kỹ thuật số. Một người có thể vừa là nhà quản lý, vừa là game thủ, vừa là nhà đầu tư – tất cả gói trong cùng một danh tính trên chuỗi.
Sự hòa trộn này, nếu nhìn kỹ, chính là điều mà nền kinh tế số đang hướng tới: nơi công việc, quyền sở hữu và niềm vui không còn tách rời.
Nhiều người gọi YGG là “thí nghiệm kinh tế lớn nhất trong thế giới ảo”. Có thể đúng, nhưng mình thích nghĩ khác: YGG là một bản nháp của xã hội mới – nơi cộng đồng tự tổ chức, tài sản được sở hữu chung mà vẫn có ranh giới rõ ràng, nơi giá trị sinh ra không chỉ từ vốn, mà từ sự phối hợp và niềm tin.
Mình đoán là, như mọi công trình đang xây dở, YGG sẽ còn thay đổi. Nhưng có lẽ điều họ đang dạy cho cả thế giới crypto không nằm ở công nghệ, mà ở cách họ đặt lại mối quan hệ giữa con người và giá trị.
Giữa một thế giới ồn ào vì lợi nhuận, họ chọn cách xây chậm – một viên gạch niềm tin, một tầng cộng đồng, một mái nhà cho những người tin rằng: quyền sở hữu không phải để giữ lấy, mà để cùng nhau tạo ra thêm.
@Yield Guild Games #YGGPlay $YGG
